(Woord vooraf: normaliter laat ik dit soort ergernissen overwaaien. Tekstueel en columntechnisch vind ik het lastig en moeilijk om er vorm aan te geven. Het is dus een soort schrijfexperimentje. Benieuwd wat jullie ervan vinden.)

Ik ergerde me deze week een beetje. De Facebookpagina OMG. publiceerde dat Sylvana Simons de woorden ‘schatje’, ‘popje’ en ‘meisje’ in de ban wil doen. De kritische social media-gebruiker weet: zo’n nieuwtje moet je echt met een korreltje zout nemen. De bron is Sylvana op Twitter, zeggen ze. En dus zoek je de bewuste tweet op.En blijkt ze niets over iets in de ban doen te zeggen. Reageert ze ergens op met een random tweetje. Nul nieuwswaarde en nogal vergezocht er een item van te maken. Maar ja, Sylvana. Garantie voor de welbekende rode lap. En dus reacties en dus clicks en dus geld. Hufters. Tot mijn teleurstelling reageren er twee Facebookvrienden op. Eén van hen wenst dat zij terug gaat naar haar eigen land (au!), de ander hekelt het feit dat Sylvana meent voor haar na te moeten denken.

Nu vind ik die twee reacties van mijn Facebookvrienden al tamelijk gênant, maar in mijn timeline gelukkig best uitzonderlijk. Ik had gelijk de Netflix-documentaire The Social Network in mijn hoofd en begon een gedachtespelletje. Wat als jouw timeline vól staat met dit soort berichten en jouw vrienden er allemaal op reageren? Dan dreigt het een gek soort waarheid te worden en valt deze specifieke post al een stuk minder op. Het normaliseert. Het had waar kúnnen zijn. Het rekt de fatsoensnorm.

Versnipperend medialandschap

Ergens is het ook wel weer verfrissend dat ik twee mensen volg die hierop reageren. Zoals ik ook iemand volg die de Amerikaanse verkiezingen duidt, wars van alle traditionele media. Sterker, hij acht deze volledig onbetrouwbaar en voorspelde een monsterzege voor Trump. Zoals ik ook iemand volg die gelooft dat de elite babybloed drinkt en dat het coronavirus door de farmaceutische industrie is verzonnen. Zoals ik meerdere mensen volg die ‘zelf onderzoek doen’. En uiteraard de volgers van traditionele media. Zo heb ik diverse plukjes alternatieve meningen en zie ik het versnipperende medialandschap. Dan filosofeer ik hoe wij daar in de toekomst mee om zullen gaan. Hier in Mexico is dit volstrekt normaal, hier ís media onbetrouwbaar.

Multi-interpretabele feiten

Ik realiseer me alleen meer en meer: feiten zijn vrijwel altijd multi-interpretabel. Stráfbare feiten zijn pas strafbaar als de rechter dat zo heeft bepaald en zelfs dát wordt nu in twijfel getrokken. Ingewikkelde tijden. Alle verhalen die ik schreef voor BN DeStem hadden volledig anders geweest kunnen zijn als ik daarvoor gekozen zou hebben. En dat is dan nog een absoluut micro-niveau. Als een Willem II-supporter een feitelijk en geschiedkundig stuk over NAC schrijft, zal deze er totaal anders zijn als dat wanneer NAC-fan Sjoerd Mossou dit doet. Dat maakt dat ‘zelf onderzoek doen’ verwarrend, omdat eenieder per definitie een mening en daarmee een richting heeft.

Maar als je timeline haast eenduidig zo’n zelfde mening deelt, dan zal er toch wel iets van waar zijn? Bovendien steunt iedereen je, getuige de vele likes. Laat me je uit je droom helpen: veel likes staat niet gelijk aan waarheid. Zie de afbeelding van dit blog. 188 likes voor een reactie die echt kant noch wal slaat.

Homogeen

Ik filosofeerde door over die timeline. Hoe ontstaat zo’n sociale kring eigenlijk? Wie laat je toe op sociale media en wie niet? En werkt dat ook zo offline? Ik ken iemand die zich al zijn hele leven louter omringt met gelijkgestemden. Kunstenaars, of zij die een creatief beroep uitoefenen. Ik weet nog goed dat ik met mijn NAC-vrienden bier ging drinken. Hij ging mee, maar weigerde connectie met hen te maken. Het waren maar een stel hooligans, stelde hij. Geen kunstenaars. Maar het gevaarlijke en moeizame van kunstenaars is dat zij per definitie buiten de lijntjes willen kleuren. Dat brengt je naar duistere hoekjes. Naar een parallelle werkelijkheid. Naar een alternatieve realiteit. En zoiets geldt ook voor louter politici. Of louter voetbalsupporters. Homogene groepen brengen je veel van hetzelfde.

Evenwicht

Het gaat allemaal om evenwicht. Om de vraag ‘is dat wel zo?’, om open blijven staan voor tegenargumenten. Mijn Facebook bestaat uit kunstenaars, ambtenaren, dokters, koks, ontwerpers, werklozen, journalisten, vaders, moeders, verkopers, muzikanten, Nederlanders, Argentijnen, Mexicanen, Chinezen, Zwarte Piet-liefhebbers, Zwarte Piet-haters, racisten, conspiracy-fanaten, wereldverbeteraars, deugers, haters, geniën en simpele zielen. Dat levert me best een evenwichtig beeld op, zonder radicale richting. En twijfel. Altijd maar twijfel over ieder onderwerp. Of het nu om de Amerikaanse verkiezingen, viruswaarheid, ritueel babybloed, racisme, machtsstructuren of álles waar je als individu geen grip op hebt gaat. Een uitgesproken mening is leuk, zolang je maar ietwat twijfelt over je zelfgekozen invalshoek. Open blijft staan voor de andere kant van de medaille. Alleen twijfel brengt je verder. Twijfel zorgt voor ontwikkeling. Dat maakt het zo ingewikkeld.

Maar in het geval van Sylvana Simons is deze juist heel eenvoudig. Zoek de bron. Dat is zijzelf. Maar zelfs dát blijkt voor sommige social media-gebruikers te ingewikkeld. Ze laten zich voeden door scoringsdrang van hufterige blogs. En dat is verdomde ergerlijk.

Hufterige Facebookposts