Waarom klimaatverandering een pandemie in slow motion is

De coronacrisis is al met veel vergeleken. Toch dringt de parallel met klimaatverandering zich op, schrijft Rob Wijnberg. Want voor beide crises geldt:

Het probleem is grotendeels onzichtbaar (en die onzichtbaarheid is het probleem);
We zijn allemaal onderdeel van het probleem (én van de oplossing);
Het probleem raakt iedereen, maar het discrimineert ook.

En de belangrijkste overeenkomst? De oplossing voor beide crises is een fundamentele herinrichting van onze samenleving.

Als de coronacrisis iets laat zien, is het wel: grote maatschappelijke verandering om ons allemaal te beschermen, het kán.

Ik Rob Wijnberg van de Correspondent snap dat het vermoeiend wordt, maar ik wil het toch nog even hebben over de crisis die de wereld nu in haar greep heeft, die we te lang genegeerd en gebagatelliseerd hebben, die door populisten eerst werd afgedaan als onzin, waardoor we er nu allemaal extra hard door geraakt worden, de zwaksten onder ons het hardst, met China en de VS als epicentra van het probleem.

Ik heb het natuurlijk over #klimaatverandering.

Overeenkomst 1: Het probleem is grotendeels onzichtbaar (en die onzichtbaarheid is het probleem)

Contra-intuïtief maar waar: het gevaarlijke aan het coronavirus is niet zozeer dat de ziekte die je ervan krijgt heel ernstig is, maar dat die voor velen níét zo ernstig is. Dat veel patiënten nauwelijks symptomen vertonen, heeft enorm bijgedragen aan de verspreiding van het virus.

Anderhalve graad verhoging: dat lijkt, ook voor het klimaat, ‘maar een griepje’

Iets soortgelijks geldt voor klimaatverandering: de meesten van ons ondervinden de gevolgen simpelweg te weinig om door te hebben dat de aarde opwarmt – laat staan om er iets aan te willen doen. Anderhalve graad verhoging: dat lijkt, ook voor het klimaat, ‘maar een griepje’. Dat komt deels door de incubatietijd. Ruim een week is voor een virusziekte al lang – bedenk eens hoeveel mensen je in die tijd ongemerkt kunt besmetten. Maar de incubatietijd van klimaatverandering is pas echt rampzalig: tientallen jaren, zo niet meer.
De gevolgen van klimaatverandering strekken zover als het jaar 2200 en later. En zelfs als we een magische manier zouden vinden om morgen alle CO2-uitstoot te beëindigen, hangt over duizend jaar 15 tot 40 procent van de door ons geproduceerde CO2 nog in de lucht.

Hoewel de coronacrisis de wereld heeft overrompeld, kwam ze niet onverwacht. Ze is immers het gevolg van een aantal fundamentele weeffouten in onze geglobaliseerde wereld.

Weeffouten die nu zichtbaarder zijn dan ooit. Dat onze omgang met dieren onhoudbaar is. Dat het patentrecht in de farmaceutische industrie een gevaar voor de volksgezondheid vormt. Dat de fossiele industrie, net als de financiële sector, alleen kan bestaan bij gratie van geprivatiseerde winsten en gesocialiseerde lasten.

De klimaatcrisis vereist een even fundamentele herinrichting van de samenleving.

In dertig jaar tijd moet de hele fossiele wereldorde worden omgebouwd tot een CO2-vrije economie, waarin zo’n beetje elk productieproces opnieuw moet worden uitgevonden, op een manier die de kosten en baten ervan ook nog eens eerlijker verdeelt.

Voor de goede orde: ik beweer niet dat wat we nu doen om het coronavirus te bezweren hetzelfde is als wat klimaatverandering van ons vraagt. Conservatieve commentatoren wekken die misleidende indruk al

In dit artikel in de National Review wordt al de indruk gewekt dat maatregelen tegen klimaatverandering vooral 'verliezen' inhouden. 'The coronavirus economy is a preview of the Green New Deal Economy' om klimaatbeleid in diskrediet te brengen. Geparafraseerd: ‘Zie, miljoenen werklozen, dichte restaurants en nooit meer reizen: zo ziet de toekomst eruit als we naar de klimaatmaffia luisteren.’

Nee, een duurzame samenleving is geen pandemiebunker. De overeenkomst is dat de noodzakelijke verandering ingrijpend zal zijn. There really is no app for it.

Lees ook: ‘Kun je het coronavirus wel indammen met een app?’ van correspondenten Maurits Martijn en Dimitri Tokmetzis.

Want de grond blijven beschouwen als een bodemloze schat en de lucht als een oneindige afvalbak om kwartaalwinsten kunstmatig op te kunnen krikken, met CEO’s die in realiteitsdichte boardrooms de omvang van hun bonus vergelijken, terwijl ze tegelijkertijd om belastinggeld bedelen dat ze zelf weigeren te betalen: nee, dat is niet het normaal waar we naar terug kunnen keren.

Maar als de coronacrisis iets laat zien, is het wel: grote maatschappelijke verandering om ons allemaal te beschermen, het kán. Dit is het moment om niet één maar twee crises te bezweren. Te beginnen met de biljoenen (!) aan coronamaatregelen duurzaam uit te geven.

Geen staatssteun naar fossiele industrieën zonder een exitstrategie naar een CO2-vrij businessmodel binnen dertig jaar. Geen staatssteun naar bedrijven met bankrekeningen in belastingparadijzen. En des te meer staatssteun voor echt duurzame alternatieven. Wat dachten we daarvan?

Voordat Moeder Aarde op de ic belandt.

Fragmenten uit Waarom klimaatverandering een pandemie in slow motion is (en wat we daarvan kunnen leren)

Foto's Benoit Aquin The Chinese "Dust Bowl"