De Zweedse haverdrankproducent Oatly groeit razendsnel en ziet juist zuivelland Nederland als belangrijke springplak om Europa te veroveren. Ceo Toni Petersson: 'Boeren zullen moeten accepteren dat de consument aan het stuur zit. Die wil geen melk meer.'

#Melk is uit de gratie, de verkoop van soja-, haver-, rijst- en kokosdranken zit sterk in de lift.
Het Zweedse merk Oatly profiteert enorm van de wens van consumenten om meer plantaardig te eten. De omzet van het bedrijf is in zeven jaar tijd vertienvoudigd.

Natuurlijk hebben ze ook op het hoofdkantoor van Oatly in Malmö de beelden van woedende Nederlandse boeren op hun imponerende tractors meegekregen. De melkveehouders zijn in verzet tegen de plannen om de sector flink in te krimpen vanwege de stikstofcrisis. Een pijnlijk dossier voor Nederland Zuivelland. Bijna twee derde van alle melk die in Nederland wordt verwerkt, is bestemd voor de export. Wordt het Nederland Haverland?

'Onze consumptie van vlees en zuivel is onhoudbaar. Het systeem móet veranderen', zegt Toni Petersson, sinds 2012 de baas van de snelgroeiende havermelkproducent Oatly. Volgens Petersson komt bij het maken van een liter van zijn haverdrank 73% minder CO2 vrij dan bij het maken van een liter koeienmelk. 'Jongeren voeden óns op. Deze post-melk-generatie verandert al z'n eetpatroon.'

De vezelrijke havermelk werd begin jaren negentig door Rickard Öste en zijn team, voedselwetenschappers aan de Universiteit van Lund, ontwikkeld. Ze onderzochten gezonde alternatieven voor mensen met lactose-intolerantie, die dus geen koemelk verdragen. Er lag in die tijd nauwelijks een alternatief voor melk in de supermarkt.

Bedreiging melkveeboeren?
Zuivelproducenten zoals MelkUnie en FrieslandCampina kregen juist een flinke klap te verwerken. Afgelopen jaar verkochten supermarkten 897 miljoen liter aan melk en drankzuivels als Vivit en Optimel, een daling van 4,5% ten opzichte van het jaar daarvoor. 'De trend dat Nederlanders minder melk drinken is al jaren geleden ingezet. Die daling is nog steeds gaande', zegt Spoorenberg. De omzet bleef nog wel redelijk op peil, onder meer omdat de prijzen van gewone melk in de supermarkt hoger waren. FrieslandCampina, waarbij 20.000 melkveehouders aangesloten zijn, ontwikkelt zelf nauwelijks plantaardige producten. De zuivelgigant heeft alleen een plantaardige koffiemelk in het assortiment. Een kwestie van tijd: 'De consument zit aan het stuur. Zij jagen verandering aan en daar zullen aanbieders in mee moeten.'

Goudse kaas, de zwart-witte Hollandse melkkoe, Het melkmeisje van Vermeer. Het zijn allemaal herkenbare iconen die onderdeel zijn van de Nederlandse identiteit. 'Natuurlijk worden boeren boos als je aan hun belangen en inkomen komt. Maar het gaat ook om het loslaten van een manier van leven zoals boeren altijd gewend waren', zegt Petersson. 'Ik snap niet dat de Europese Unie het landbouwsysteem met miljarden subsidies in stand houdt. Boeren zouden juist alle hulp moeten krijgen van politici om de switch te maken.'

De consument wil geen melk meer maar haverdrank