Het valt me vaak op dat in de wereld van het ecologisch tuinieren het gazon vandaag de niet te benijden status heeft bereikt van het roken begin de jaren 2000. Met enige zin voor overdrijving heeft de trots om een mooi en net gazon plaatsgemaakt voor een diepe verborgen schaamte. Daar waar mensen vroeger gezellig samen konden en mochten genieten van een sigaretje doet zich voor ons gras nu hetzelfde voor. Even als groepje in stilte zonnen op dat groene laken mag dan al fijn zijn, het gevoel bestaat –terecht of niet terecht – dat de ons omringende blikken snel inzoomen op hoeveel vierkante meter beter besteed had kunnen worden. Meer biodiversiteit, net zoals een gezonde levensstijl, wordt er als het ware dwangmatig ingehamerd. Groen mag dan al de meest symbolische kleur der natuur zijn, diezelfde kleur is in associatie met de groene vlakte van een getrimd gazon not done. Het voorgaande is geen stellingname voor de één of andere strekking, het is eerder een vaststelling.

Maar wat is er eigenlijk fout aan een gazon, als er al iets fout aan mocht zijn? Wordt zij terecht met alle zonden overladen? Op die vraag bestaat niet zomaar een triviaal antwoord. Want tussen een spekglad gestreken biljartlaken en de langharige sprieten waar padden en libellen zich met plezier en vol levensvreugde schuilhouden, is er natuurlijk nog een groot verschil. Het is dus niet zozeer het gras op zich, maar wel de manier waarop wij het gras al dan niet behandelen en beheren dat wel eens de dooddoener zou kunnen zijn.

Volgens diverse studies neemt het gazon in onze Vlaamse tuinen gemiddeld tussen de 25 en 50% van de tuinoppervlakte in. Dit is een vrij ruime grens en het is niet zo dat de studies elkaar tegenspreken. De oppervlakte varieert in functie van het soort tuinier, de gezinssamenstelling en het type bewoning. Zo situeren villa tuinen zich aan de bovengrens en de ecologisch betrokken, geïnformeerde en actieve tuiniers dekken dan weer de onderkant in.

We kunnen niet om het feit heen dat gras op zich niet het meest biodiverse medium is. Maar het is toch voornamelijk het grasbeheer dat hier de aandacht verdient. Want gun zij die het willen hun gazon, een taboesfeer creëren werkt vooral demotiverend en contraproductief. En kinderen moeten plaats hebben om te spelen, voor hen is het groene laken misschien wel een eerste stap naar een meer uitgebreide natuurbeleving.

Wel is het zo dat, gegeven de relatief grote oppervlakte, het gazon een zeer belangrijk deel van onze tuin is in verband met koolstofopslag. In tijden van klimaatverandering en de aandacht voor het milieu is het toch belangrijk hier even bij stil te staan. Kort gezegd komt het hier op neer : minder maaien en maaisel laten liggen als mulch is een aanrader! Dat vraagt voor vele tuinders al een serieuze gedragsverandering. Eén die we enkel kunnen stimuleren en toejuichen.

Uit een onderzoek van 2007 bij 1.183 Vlaamse tuiniers bleek namelijk dat 81% van de respondenten stelde hun gazon meer dan 10 maal per jaar te maaien. Tevens werd bij 35% van de tuinen het grasmaaisel uit de tuin verwijderd via GFT ophaling of via het lokale containerpark. En in slechts 23% van de tuinen werd het maaisel als mulch op het gazon achtergelaten. Uit een ander onderzoek van de Bodemkundige Dienst van België, waarbij 14.500 bodemstalen genomen werden in 1.817 tuinen, bleek dat in 79% van de gazons het koolstof gehalte ver onder het optimale niveau lag. Eigenlijk komt het erop neer dat al onze gazons samen als een ware koolstof opslagtank kunnen fungeren, indien we ons gazon op goede wijze beheren. Het frequente maaien en weghalen van het maaisel zorgt er namelijk voor dat het organisch stofgehalte continu vermindert. Op basis van een combinatie van de hierboven genoemde onderzoeken werd berekend dat al onze gazons in Vlaanderen (goed voor 435 km² gazon) een bijkomende hoeveelheid van 901,712 Ton Koolstof kunnen opslaan. Dit enkel en alleen door een beter maaibeheer. Ongelooflijk toch!

Tevens is er nog een ander belangrijk iets. Gelijk welk tuincentrum, zal je aanbevelen om je gras gezond te houden door het te bekalken. Zij moeten natuurlijk ook verkopen en het witte poeder is dan ook makkelijk aan de man te brengen, met zeer grote marges bovendien. Goed meegenomen dus. De pH, mos en een te zure bodem worden dan snel als argument gebruikt. Alsof kalk voor het gras en de bodem even levensnoodzakelijk is als zuurstof voor onze longen. Wel, wat blijkt echter, een gebrek aan kalk zal het probleem niet zijn, integendeel. Ik zou zelf durven zeggen, bekalk minder of zelfs helemaal niet!

Onderzoek waarvan hier eerder sprake toont aan dat in 34% van alle tuinen kalk op regelmatige basis wordt gebruikt als bemesting, en het is hiermee de grote koploper, meer dan het gebruik van compost of andere organische bemestingsmiddelen. Daarenboven, en nu komt het, vertonen, opnieuw volgens de Bodemkundige Dienst van België, 75% van alle bemonsterde gazons een te hoge tot zeer hoge pH waarde . Slechts 13,5% heeft een pH binnen de optimale zone voor een goede opname van nutriënten. Een kalkgebrek zal alvast niet de reden zijn voor een ongezond gazon. Eerder omgekeerd, teveel bemesting en een veel te hoge pH van onze gazons zorgt voor een slechte opname en een tekort aan noodzakelijke elementen zoals, Fosfor (P), Zink (Zn), Ijzer (Fe) en Mangaan (Mn).

En last but not least, gazon heeft natuurlijk water nodig. De hete zomer van 2018 heeft ons duidelijk laten zien dat een gazon het moeilijk heeft met hitte en droogte. Eigenlijk dienen we ons toch meer en meer af te vragen of een gazon wel samengaat met het klimaatpatroon dat zich meer en meer aandient en gekenmerkt wordt door o.a. meer extreem hete en droge zomers. Nu al beregenen we onze tuinen met gemiddeld 1300 liter drinkwater per jaar, waarvan een groot deel voor het gazon dient. Voor wie dus echt van zijn gazon wil blijven genieten zal het dus zeker van belang zijn om in te zetten op alternatieve manieren om milieubewust met water om te gaan in de tuin. Regentonnen zijn hierbij de meest milieuvriendelijkste oplossing.

Het is mijn mening dat iedereen uiteindelijk nog doet in zijn tuin wat hij of zij wil. En dat milieu activisme en soms wel extremisme vaak leidt tot ideologische patstellingen en een ongehoorde roep om het eigen gelijk. In de filosofie van ieder zijn eigen vrijheid heeft volgens mij (milieu) constructivisme een belangrijke plaats.

Laten we dus vooral van het gazon geen taboe maken, maar eerder constructief aansturen op een verantwoorde en goede manier om dit gazon te beheren.

Heb jij ook een mening hieromtrent of een reactie. Aarzel dan niet om die te delen.