De boer en de politiek. Klem in een onhoudbaar systeem
![]()
Hans#ecologischeramp#stikstof Al in de jaren zeventig ontstond het besef dat de intensieve landbouw tot een ecologische ramp zou leiden – met minister Sicco Mansholt, ooit dé promotor van grootschaligheid, als grote bekeerling. Maar pas vijftig jaar later is er kans op verandering.
Waarom gunnen wij dieren geen fatsoenlijk leven? Boerderijdieren leven een vreselijk leven vanwege de enorme kracht van de veeteeltindustrie in combinatie met het feit dat de meeste mensen de ware verschrikkingen niet kennen waarmee deze dieren worden geconfronteerd. De meeste denken dat ze een fatsoenlijk leven leiden met een slechte dag. Weinigen van ons kennen de waarheid. Het is niet alleen het opsluiten van de dieren. Het is verminking zonder pijnstillers, extreme groei die vaak leidt tot gebroken ledematen en een algemeen systeem van absolute verwaarlozing waarbij lijden zo ongeveer het laatste is waar de vleesindustrie om geeft.
Om de uitstoot van stikstof te reduceren moet de veestapel in Nederland drastisch gesaneerd worden. Dat adviseerde onlangs de Commissie Remkes. Volgens D66 moet de hoeveelheid vee in Nederland zelfs gehalveerd worden. Boeren reageerden furieus en rukten met tractors op naar Den Haag en naar provinciehoofdsteden. Vrijdag 13 december gaan de boeren naar Amsterdan en 18 december volgen er meer acties.
Een boer met een plan
We gaan terug naar 1971. Dan trekken boze boeren uit heel Europa naar Brussel om te demonstreren tegen het Plan Mansholt. De Nederlandse eurocommissaris bepleit óók een halvering. Maar dan van het aantal boeren in Europa. Om de landbouwsector weer levensvatbaar te maken moet het aantal boeren in Europa van 10 miljoen teruggebracht worden naar 5 miljoen. Bij de demonstratie in Brussel valt een dode. In hetzelfde jaar verschijnt het rapport van de Club van Rome, waarin alarm geslagen wordt over de uitputting van het milieu. Landbouwcommissaris Mansholt komt tot inkeer en bepleit nulgroei en een schonere bedrijfsvoering. Andere Tijden blikt terug met een aantal boeren, met de dochter van Mansholt en met Wouter van Dieren, lid van de Club van Rome.
De boer en de politiek
Klem in een onhoudbaar systeem
Cees Veerman (ex-minister van Landbouw en Visserij ) zei ooit over de praktijk van de intensieve varkenshouderij: ‘We importeren voer, exporteren varkens en houden de stront hier.’
Oud-topambtenaar Pierhagen herinnert zich dat Charles Henkens, vermaard onderzoeker bij het Instituut voor Bodemvruchtbaarheid in Groningen, al halverwege de jaren zeventig waarschuwde voor de ‘mestramp’ die Nederland te wachten stond: ‘Hij zag hoe de varkenshouderij in Brabant razendsnel groeide op relatief weinig grond. Hij wist: dit loopt op een gegeven moment vast, je kunt met al die mest geen kant meer op. Henkens werd destijds een beetje als een zonderlinge man gezien, maar hij had volkomen gelijk. De grond kon al die drek die de varkensboeren erop uitreden onmogelijk absorberen: de mest zakte dwars door de grond naar het grondwater en het oppervlaktewater. Dat water raakte enorm vervuild.’ Pierhagen beoordeelt de maatregelen die het kabinet nam – tien jaar nadat Henkens voor de ‘mestramp’ waarschuwde – als ‘halfslachtig’. En hij erkent: hij drukt zich voorzichtig uit. De Interimwet beperking varkens- en pluimveehouderij van cda-minister Gerrit Braks uit 1984 bevatte zoveel uitzonderingsbepalingen en trad met zoveel vertraging in werking dat de varkensstapel in de drie jaar daarna niet kromp maar groeide, van negen miljoen tot bijna veertien miljoen dieren. De sterkste groei ooit. ‘In de Kamercommissie voor Landbouw en Visserij zeiden veel leden, niet alleen die van het cda maar ook van andere partijen: Braks, dit kun je niet doen, dat is toch zielig voor die boeren! Er is jarenlang eigenlijk geen bal aan die mestramp gedaan’, aldus Pierhagen.
Lees verder Klem in een onhoudbaar systeem
