De natuur moet het steeds vaker zonder regen doen. De lente is zelfs zo droog, dat dit maar eens in de twintig jaar zou moeten voorkomen, zeggen de weermetingen van het KNMI. Maar lokaal onderschatten die metingen de huidige droogte nog, omdat het grondwater op veel plekken verder is weggezakt.

De droogte in Nederland, van dag tot dag. De Volkskrant volgt deze zomer de droogte. Waar is momenteel de nood het hoogst? En wat kunnen we de komende dagen verwachten? Deze kaart biedt elke dag een actueel overzicht.

Droogte in Nederland
Wie denkt dat droogte alleen een probleem is in warme, arme landen komt bedrogen uit. Toegegeven, ons natte kikkerlandje zal niet snel in een Sahara-zandbak veranderen, maar er liggen zeker problemen in het verschiet. Henny van Lanen, onderzoeker aan de Wageningen Universiteit, zegt dat Nederland “blind is voor droogte”.  Een groot gevaar is dat onze veendijken breken. Deze dijken liggen vooral in laaggelegen polders en dichtbevolkte gebieden, zoals het Groene Hart. Door aanhoudende droogte verschijnen er scheuren in de dijken waardoor ze afzwakken en kunnen breken. “Het risico op dijkdoorbraak bij droogte is niet groot, maar áls het gebeurt, staat het water tot in de keuken”, zegt Rens van Beek, hydroloog aan de Universiteit van Utrecht.

Boer Bert ziet oogst verschrompelen door droogte
Het wordt natter, warmer en de zeespiegel gaat stijgen door klimaatverandering. Toch staan we lang niet genoeg stil bij een ander belangrijk gevolg van de opwarming van de aarde: het wordt steeds droger. Dit zorgt niet alleen voor problemen voor boeren, maar vormt ook een gevaar voor ons land.

De onzinnige export van ons grondwater.
Erg onwenselijk als je je realiseert dat de helft van de landbouwgrond gebruikt wordt voor de teelt van veevoer voor onze landbouwhuisdieren. De gerelateerde producten vlees, zuivel en eieren worden voor ruim 70 tot 75 procent geëxporteerd naar het buitenland. Indirect exporteren we ons kostbare grond- en oppervlaktewater naar het buitenland om niet. En Nederland wordt opgezadeld met een blijvend en nijpend waterprobleem op de hoge zandgronden en uitdroging van veengebieden en vooral veel stront, stikstof, stank en fijnstof.

Dijken onder druk door de droogte. Het is een gek gezicht: water spuiten op dijken om droge voeten te houden. Toch is het de manier om te zorgen dat er geen scheuren in de dijken komen door de droogte.

Waar gaat ons grond­water naartoe?
Boeren, boswachters en beleidsmakers houden hun hart vast.Het is het derde jaar op rij met zeer droge perioden en verdere daling van de grondwaterstand met een snel oplopend watertekort in Zuid- en Oost-Nederland. Helft v onze landbouwgrond wordt gebruikt voor productie veevoer, we verliezen grote hoeveelheden water tbv export vlees en zuivel. Door klimaatverandering zal het steeds droger worden. Onze veehouderij is ook om die reden (naast stikstof) onhoudbaar.

Irrigatie met grondwater
2018 was een heel droog jaar, waarbij het watergebruik in de land- en tuinbouw ten opzichte van 2017 verdubbelde naar 350 miljard ­liter. Met name de irrigatie met grondwater verdrievoudigde naar 200 miljard liter en met oppervlaktewater een vervijfvoudiging naar 66 miljard. Als de agraische ondernemers illegaal grondwater gebruikte om te sproeien. Gaat dit ellendige record ook nog eens verbreken.

(Wageningen research 2020-030).

Verder loopt het Nederlandse drinkwater gevaar, volgens deskundigen. Om te voorkomen dat we niet zonder drinkwater komen te zitten in tijden van extreme droogte, zullen we grotere reserves moeten aanleggen. Nog zorgelijker is de enorme uitbreiding van het beregende areaal landbouwgrond de laatste jaren. Blijft het zo droog, dan neemt de irrigatiebehoefte onevenredig toe. Beregeningsapparatuur is niet meer aan te slepen en nagenoeg uitverkocht.

Ecologisch: verlies biodiversiteit, langdurigere natuurbranden en verwoestijning. Het is vanzelfsprekend dat (extreme) droogtes zeer schadelijk zijn voor het milieu. Door de hitte daalt de waterstand in de bodem, waardoor planten afsterven en wilde dieren niet genoeg te eten hebben. Het vogelbekdier, dat in ondiepe meertjes en beekjes leeft, is het meest recente dier dat op de rand van uitsterven staat door extreme droogte. Verder verergert droogte de kans op en intensiteit van natuurbranden. Door de stijgende temperaturen, kortere winters en langere zomers ontstaan niet alleen meer bosbranden, maar houden ze ook langer aan. Ten slotte kunnen bodems zo erg verdorren, dat er niets meer wil groeien. Verwoestijning, in de afgelopen 70 jaar is er ruim 1,2 biljoen hectare aan land wereldwijd verdord.

Economisch: lagere landbouwproductie, hogere voedselprijzen en minder toerisme. Meer dan 2.5 miljard mensen vertrouwen op landbouw als belangrijkste bron van inkomsten. Watertekorten en ernstige droogte vormen grote economische problemen voor het voortbestaan van de boeren. Voedselprijzen wereldwijd zullen onder hoge druk komen te staan. Boeren zullen meer geld moeten uitgeven om hun gewassen te irrigeren en hun dieren te voeden. Veel agrariërs zullen niet kunnen voortbestaan door de stijgende kosten en dalende inkomsten.

Wanhopige boeren versnellen ongewild klimaatverandering in Burkina Faso

Sociaal
Droogte beïnvloedt ook de gezondheid en veiligheid van mensen. Mensen zullen ook migreren naar andere plaatsen, op zoek naar betere levensomstandigheden. Vooral jongeren en de werkende bevolking zullen noodgedwongen wegtrekken.

“Wateroorlog” in Burkina Faso bedreigt kwart miljoen mensen

Het regent niet genoeg, Nederland droogt uit
Ons land snakt naar water. Volgens het KNMI is het neerslagtekort ondertussen zo opgelopen dat de kans bestaat dat 2020 de boeken in zal gaan als het ‘droogste jaar ooit’. Hoewel februari dit jaar nog heel nat was valt er inmiddels veel te weinig regen. Het Friese waterschap heeft nog geen plan tegen de bodemdaling.

Afgelopen zomer was het droog, dat weten we allemaal. Zelfs nu nog zijn daar allerlei gevolgen van te zien. Ook nu is het alweer droger dan zou moeten. Wat zijn de gevolgen daarvan op de dieren, de natuur en de mens? Dat proberen we uit te zoeken. In deze video zie je wat een droog jaar met de bomen doet. Aan het begin van de lente wordt de schade van het afgelopen jaar goed zichtbaar

WATERTEKORT

Waterschap beboet boeren die zich niet houden aan bewateringsregels. Maikel Noordam werkt voor Waterschap Vechtstromen. Hij controleert met een tablet in zijn hand of boeren wel de bewateringsregels hanteren. "Als wij vermoeden dat iemand toch doorgaat met sproeien, moeten we actie ondernemen. Dat begint bij een boete van 1500 euro, maar soms schrijven we een dwangsom uit van 10.000 euro per constatering",

Boerenbelang weegt zwaar bij het waterschap
Één miljoen huizen in Nederland dreigen te verzakken. Die conclusie trokken we al eerder voor ons onderzoek Verzakte huizen. Dat komt grotendeels door een laag grondwaterpeil dat in veengebieden wordt gehanteerd. Dat grondwater wordt beheerd door de waterschappen. Het waterschap heeft drie taken: droge voeten, schoon water en genoeg water voor iedereen. Hoe deze taken uitgevoerd worden, is bepaald door het waterschapsbestuur. En daar zitten opvallend vaak veel boeren in. De boer heeft baat bij een laag waterpeil voor haar koeien en tractoren, die bij een te hoog waterpeil wegzakken in de natte grond. Maar hoe zit het met huiseigenaren? Met de verkiezingen van de waterschappen in het vooruitzicht, worden hun belangen wel voldoende vertegenwoordigd in het bestuur dat deze waterpeilen bepaald?

Afhankelijk van het water
'Boeren hebben van oudsher een groot belang bij water en dus ook bij het waterschap,’ zegt Kees Romijn, een melkveehouder en ook VVD-bestuurskandidaat bij waterschap Rivierenland in de provincie Gelderland. Gewassen kunnen immers niet groeien zonder schoon water en de tractoren zakken in te natte grond. Dat heeft als resultaat dat in sommige waterschappen bestuurders met functies in de agrarische sector oververtegenwoordigd zijn. 'Het belang van het waterschap is heel erg groot voor hun bedrijfsvoering,’ zegt Hennie Roorda, de lijsttrekker van Water Natuurlijk in Rivierenland. 'Dat wil niet zeggen dat ze daarmee niet duurzaam zijn, maar dat zegt wel dat de agrarische belangen heel hoog zijn in het waterschap.

Hoe klimaatverandering onze boeren richting zilte landbouw duwt
Het klimaat verandert, het zeewater stijgt en dat heeft zo z’n invloed op onze landbouwgronden. Kunnen we de verziltende gebieden maar beter meteen opgeven? Welnee, op heel veel gronden wordt gewerkt aan iets wat zilte landbouw heet. Zout hoeft immers niet per se de vijand te zijn. “In Europa spreken we over 3,8 miljoen hectare verziltend landbouwgebied. De oorzaak is een te groot waterverbruik in een droog klimaat, waardoor je een te snelle verdamping krijgt en de mineralen achterblijven.  Niet alleen water tekorten bedreigen ons bestaan ook smeltende gletsjers en het verdwijnen van de Noordpool en de Zuidpool.  Koele meren des doods, hoog in het Andesgebergte. Geologie Soms kunnen gletsjermeren ineens leeglopen en zo een ramp veroorzaken. Door klimaatverandering zal dat vaker gaan gebeuren. In Peru lopen 28.000 mensen gevaar in de stad Huaraz. Maar ook in de Alpen bestaan risico’s.

#Watertekort#droogte#klimaat