Hans

@hans1671102377 · 23 Jan 2021

Follow Following

Waarom moet je opeens nodig plassen bij kou?

Onderzoekers zijn jaren in de weer geweest met het pompen van ijswater in de urineblaas van ratten.
Vlak voordat je de deur uitgaat lijkt er nog niets aan de hand. Maar zodra je een tijdje buiten in de kou bent, voel je opeens het signaal van een volle blaas. Waar komt die aandrang zo plotseling vandaan?

Er bestaat een medisch-wetenschappelijke naam voor dit fenomeen: koude-diurese. In 1957 beschreven de Amerikaanse artsen Ernest Bors en Kenneth Blinn het als een reflex van de blaas op plotselinge koude. In hun weinig subtiele experimenten lieten ze via een katheter zes milliliter ijswater in de blaas van veteranen met een dwarslaesie lopen met als gevolg een sterke ongecontroleerde blaaslediging. Koude stimuleert de samentrekking van de blaas was hun conclusie. Maar onder normale omstandigheden wordt de urine in de blaas natuurlijk nooit plotseling zo koud, dus als verklaring voor de koude-diurese schiet het tekort.

Na jaren in de weer te zijn geweest met ijswater pompen in de urineblaas van ratten, ontdekten Japanse onderzoekers tien jaar geleden dat ook plotselinge afkoeling van het hele lichaam die plasreactie oproept. Ratten die abrupt van 27°C werden overgebracht naar 4°C reageerden daarop door veel vaker te urineren, terwijl de druk in hun blaas toenam. De koudestress verhoogt ook de hartslag en de bloeddruk. Echter, bij een tweede cyclus van warm naar koud bleef de plasrespons uit. Anderen ontdekten dat ook het flink afkoelen van een stukje huid ergens op het lijf (achterpoten of oren, maakt niet uit) met bijvoorbeeld aceton, bij proefdieren leidde tot een overactieve blaas.
Haarvaatjes in de huid

De huidige stand van zaken is volgens hoogleraar urologie Laetitia de Kort van UMC Utrecht dat er twee verklaringen zijn voor het fenomeen: „De eerste is dat wanneer je koude voeten hebt, dat ook effect heeft op de blaas omdat de zenuwsignalen onder in het ruggenmerg corresponderen met die van de blaas. Daardoor kun je meer aandrang voelen.”

Een tweede verklaring is dat bij koude de haarvaatjes in de huid samentrekken waardoor de nieren vocht gaan afdrijven en de blaas dus daadwerkelijk meer gevuld raakt. „In het eerste geval is de hoge nood meer een gevoel. In het tweede geval moet je werkelijk meer plassen.”

Of deze theorieën het fenomeen tot in zijn essentie doorgronden, weet De Kort niet. „Het is allemaal niet zo heel hard wetenschappelijk onderzocht hoor”, waarschuwt ze. „Het is een beetje proefondervindelijk; van wat gebeurt er als we iemands voeten sterk afkoelen met ijs?”

Dat koude een stimulans is voor #afwateren staat wel vast. Zo blijkt uit een net gepubliceerde (en alweer Japanse) epidemiologische studie in het vakblad Urology dat de frequentie van nachtelijk plassen duidelijk samenhangt met de temperatuur van de woonkamer vlak voor het naar bed gaan. Met name ’s winters treedt dit op. Japanners bij wie de woonkamertemperatuur tegen bedtijd lager was dan 12°C hadden significant vaker last van een overactieve blaas dan landgenoten die vanuit een behaaglijk warme woonkamer hun bed opzochten. Overigens bleek de nachtelijke temperatuur in de slaapkamer geen grote invloed te hebben, ook al was die doorgaans lager dan in de woonkamer. De onderzoekers verklaren dat uit de isolerende werking van dekens.

Uroloog De Kort merkt op dat haar patiënten deze winter opvallend minder last lijken te hebben van urineverlies. Niet per se omdat het warmer is zegt ze, „maar omdat mensen in deze tijd van corona minder naar buiten gaan. En thuis is er altijd een wc in de buurt.”