De Boerenrepubliek: De Killing Fields Van Oene
Boze boeren op de barricaden in Den Haag. Om te begrijpen waar deze boosheid van veel boeren vandaan komt, zoomt de documentaireserie in op het Gelderse Oene. Dit jaar is het namelijk precies twintig jaar geleden dat hier voor het eerst in Nederland mond-en-klauwzeer uitbrak. De dierziekte sloeg toe op boerenbedrijven en leidde, naast een economische strop van drie miljard euro, tot het preventief ruimen van 270.000 -veelal gezonde- dieren. Een crisis die tot op de dag van vandaag het wantrouwen richting de overheid voedt.
Boer Bert ter Beek herinnert zich mond-en-klauwzeer.
Het is een mooi boekje op oblongformaat, uit de tijd dat de wereld nog niet was gedigitaliseerd: een dier per bladzijde, met serienummer en ruimte om het vlekkenpatroon weer te geven. Bert ter Beek, boer te Oene, bladert naar Mina 8 en haar generatie. Een mooi stel was dat. „Een krachtige soort, mooie vlakke rug – om te melken iets te dik. Dit was een mooie koe. Groot! Ik kon er zowat niet overheen kijken.”
Ter Beek, een beweeglijke prachtman op leeftijd, heeft het boekje al twintig jaar niet meer bekeken, want met Mina 8 en de anderen is het slecht afgelopen. Het is het vee dat in maart 2001 werd geruimd vanwege de traumatiserende uitbraak van mond-en-klauwzeer. „The Killing Fields of Oene”, zei Ter Beek destijds, maar dat vond niemand grappig.
Er lijkt geen quotum te zitten op de verboering van het televisieaanbod. Yvon Jaspers bakt zoete boeren, Tegenlicht en wetenschapsrubrieken introduceren innoverende boeren, kookshows dienen smakelijke boeren op en in het Journaal trekken boze boeren naar het Binnenhof. Maandag zette de BNNVARA-docureeks De boerenrepubliek de tragische boer in het volle licht, als de beroepsgroep die al decennia alles lijkt te overkomen. Sinds de Tweede Wereldoorlog werd de agrarische sector het pad van hyperefficiëntie, massaproductie en export opgejaagd. Een vlucht naar voren - en nu moeten de boeren plots weer terug.
De makers presenteren de uitbraak van mond-en-klauwzeer in het Gelderse Oene als het moment waarop het systeem hard op zijn grenzen stuitte. Bij de eerste berichten over de besmettelijke ziekte in het Verenigd Koninkrijk dachten de boeren nog dat het niet zo’n vaart zou lopen. Ter Beek werd gewoon bij een buurman geroepen om een lading jong vee uit Ierland uit te helpen laden. Die waren met een grote boog om de MKZ heen gegaan, zei de buurman.
