Zijn we vrij? Of gaan we er automatisch van uit dat we werkelijk vrij zijn zonder daar ooit over na te denken? Dit concept circuleert al een tijdje in mijn geest en nog steeds weet het antwoord op dat vraag mij te ontglippen. Op dit moment ben ik vermoeid na een lange werkdag aan het filosoferen over de vrijheid en gebondenheid. Heb ik ervoor gekozen om 9 uur lang fysiek arbeid te verrichten gewoon om ervoor te zorgen dat mijn schulden zijn afbetaald of heeft het systeem waarin ik leef daarvoor gezorgd? In welke mate ben ik vrij in mijn doen en laten en is er in feite zoiets als vrije wil?
Het komische en tegelijkertijd tragische van dit innerlijk dialoog is dat de geest waarin die dialoog plaatsvindt al een kader is die gedurende mijn leven geconditioneerd is. Ik heb nooit voor de ouders gekozen die ik nu heb, noch heb ik voor het land gekozen waarin er geboorte plaatsvond. De ideeën afkomstig uit de verschillende familieleden, vriendenkring en het land zijn ook langzaam deel beginnen uitmaken van de geest waarin een dergelijke discussie kon plaatsvinden. De geest die tegelijkertijd een persoonlijkheid vormt bestaande uit aangeleerde automatismen doorheen heel mijn leven.
Op dit punt in mijn leven is het volgens mij nooit echt sprake geweest van vrijheid, want vrijheid zelf is een concept in een onvrije geest die filosofeert over vrijheid. Waarom onvrije geest? Omdat we de dingen aannemen als deel van onszelf zonder ooit stil te staan en zichzelf af te vragen of we werkelijk voor die ideeën gekozen hebben. In mijn eigen leven zie ik dit heel vaak terugkomen, en iets wat Socrates ooit had gezegd glipt mijn geest te binnen. De man zei eens ‘een niet onderzocht leven, is het niet waard geleefd te worden’. Wie ben ik? Werkelijk, bestaat er een manier om alle ideeën en dingen die ik voor waar aanneem het vuilbak in te gooien en voor de eerste keer met een heldere blik naar de werkelijkheid te kunnen kijken?
In welke mate zijn we dan toch vrij? Volgens mij zijn we vrij om een zoektocht te ondernemen om dieper door te dringen in de mechanismen van onze geest die ons onvrij maken. Deze zoektocht is gevaarlijk en kan eindigen net zoals het bij Nietzsche het geval was geweest (psychische problemen). Maar wat is het alternatief dan? Om door te gaan en doen alsof ik niets weet en dat alles maar heel mooi en comfortabel is? Zolang je de boel niet begint in vraag te stellen kan er volgens mij weinig sprake zijn van authenticiteit. Want je bent gebonden aan de manier van leven, denken en handelen van je ouders en voorouders. Daarom is er ook sprake van karma binnen de context van het boeddhistische leer. Karma is volgens mij simpelweg de programmering van onze geest door onze omgeving en in het kader van de wereld. Je hebt karma en het is de bedoeling om die te verbranden en hiervoor hadden verschillende tradities de technieken ontwikkeld zoals Yoga, meditatie, tai chi enz. Die zijn duizenden jaren oud en hebben als doel om je terug te brengen naar jezelf, het is een reis naar binnen. Of ze werkelijk iets veranderen is een moeilijke vraag. Ik mediteer al jaren en heb heel wat Yoga en tai chi gedaan gedurende mijn kort leven en nog steeds is er genoeg karma over om de helft van Europa te doen overstromen.
Wat is er nu hier voor jou als lezer? In de eerste instantie om je tot nadenken aan te zetten om niet zomaar alles voor waar aan te nemen en telkens kritisch zijn t.o.v. de informatie dat je tegenkomt. Dat betreft ook dit kleine relaas op een vrijdagavond onder genot van een Rodenbach. Het leven is tekort om die te leven naar verwachtingen van andere mensen, daarom is het belangrijk om af en toe afstand te nemen en de tijd in stilte door te brengen. In die stilte na te denken wat jij werkelijk wilt, niet je moeder, niet je partner en ook niet de politieke partij. Veel te vaak verwaarlozen we onze intuïtie en volgen dan blindelings de grote massa zonder even af te remmen en af te vragen. ‘Hey, waar gaat die massa nu eigenlijk naartoe? Hoe zal de wereld uit zien en hoe zal mijn leven uit zien als de dingen niet veranderen hoe ze nu zijn?’ Misschien zou ik positiever moeten zijn over de wereld waarin dat we leven en het doel en richting waarvoor de meerderheid van ons kiest. Maar ik kies liever om de rauwe werkelijkheid in de ogen te kijken en gewoon zeggen, ik weet het niet. Niet weten is geen zwakte, het is juist een open geest die het licht binnenlaat. Als je niet weet heb je een veel bredere perspectief waaruit je naar de werkelijkheid kan kijken (in mijn ervaring is het zo, het kan misschien anders zijn voor andere mensen).
"De zin van het leven schuilt in de zinloosheid ervan. Men krijgt de vrijheid om een richting te kiezen die als juiste aanvoelt. Die vrijheid is er, maar niet iedereen weet dat, bijgevolg is bewustzijn van die vrijheid de eerste stap naar elke vorm van verandering. Verandering is het gevolg en zich bewustzijn van vrijheid is de oorzaak. Traditie, geloof en opvoeding ontnemen ons de vrijheid om te kunnen functioneren als autonome individuen. Durf te denken en fouten te maken want fouten brengen inzicht voort en blind geloof in de traditie zonder die in vraag te stellen stagneert je groei als een individu."
§ Shodo
P.S. Stel ook mijn ideeën in vraag.
