Pesten is gemeengoed onder kinderen. Dat weet iedereen. Maar is het daarmee ook goed? Nee, natuurlijk niet! Daarom is er ook een speciale Dag tegen pesten. In dit artikel wil ik rondom twee gedichten op dit probleem ingaan. Ik ga kijken naar verschillende bronnen van het #pesten . Ook wil ik een handreiking geven om hiermee om te gaan. De sleutels: vergeving en anders gaan denken.
Pesten is een heel oud probleem
Kinderen kunnen hard zijn voor elkaar. Dat is algemeen bekend. Pesten is denk ik bijna zo oud als de mensheid. Natuurlijk is de mens perfect door God geschapen, maar na zondeval – bij Kaïn en Abel – zien we al onenigheid tussen twee op zich gelijkwaardige mensen. Pesten is een vorm van communicatie, waarbij de ene mens door een of meer anderen systematisch negatief wordt behandeld.
Ook bij volwassenen komt dit natuurlijk voor, maar die hebben diverse mogelijkheden om hiermee om te gaan. Zij kunnen zich anders verweren. Voor een kind is dit echter een enorm harde leerschool. Hierin leert een kind dat niet alles in de wereld koek en ei is. En deze lessen kunnen heel diepgaande wonden in de tere kinderziel veroorzaken. Daarom is het belangrijk hier van tijd tot tijd bij stil te staan.
Waarom worden kinderen gepest?
Er zijn volgens mij verschillende achtergronden waarom kinderen gepest worden. Veel aandacht bestaat er voor kinderen die op een of andere manier gediscrimineerd worden uit negatieve overwegingen. Het uiterlijk, dat afwijkt van de norm in de groep, kan heel goed reden zijn om gepest te worden. En zo zijn er vele andere redenen waarom kinderen anderen pesten. De centrale oorzaak ligt dan in minachting, in afkeer.
Andere kinderen worden niet gepest omdat ze “onder de groepsnorm” zitten. Nee, zij zijn objectief beschouwd juist beter dan gemiddeld. Zij steken zogezegd met hun hoofd boven het maaiveld uit. En ook dat is niet gewenst. Daardoor kunnen ook deze kinderen het doelwit van hoon en spot worden. De feitelijke oorzaak is in dat geval jaloezie, afgunst.
Kinderen die gepest worden kunnen hierdoor bijvoorbeeld een minderwaardigheidscomplex oplopen. En misschien kunnen ze er zelf wel helemaal niets aan doen. Misschien hebben zij hun “probleem” wel geërfd van hun (voor)ouders. Maar ze zitten dan toch maar mooi met de gebakken peren.
Aandacht voor wie gepest wordt
“Onder de norm”
De nadruk ligt – zoals meestal als er over dit onderwerp geschreven wordt – op de groep “onder de norm” (zoals ik dat hier noem). Mede met deze groep gepeste kinderen in het achterhoofd schreef ik enkele jaren geleden het #gedicht “Van zwart wit maken”. Het is eigenlijk een lied op de melodie van “I know him so well” (Elaine Page).
Het is ook voor kinderen belangrijk dat zij hun pesters vergeven. Als je haat en bitterheid blijft koesteren, houd je voor jezelf namelijk de pijn (vaak jarenlang) vast. Je hebt jezelf ermee, dus daarom moet je deze teleurstellende ervaringen een goede plaats in je leven geven. Dat is gemakkelijk gezegd, maar zo is het wel.
Van zwart wit maken
Ben je in een oorlogstijd geboren?
Kreeg je van je vader altijd slaag?
Of werd je - als je had verloren -
telkens door je trainer weggejaagd?
Wilden al je vrienden ruzie maken?
Voelde jij je ongewenst als kind?
Dan kon je al vroeg kennis maken
met de haat die liefde overwint.
Heb je lief wie jou haat,
dan stroomt jouw vrede
recht uit je hart.
‘t Is nooit te laat,
dus toon je liefde,
maak wit van zwart!
Kun je er met niemand over praten,
dat je denkt dat jij er niet mag zijn?
Blijf jij de mensen grondig haten
om ‘t verdriet, dat ongeluk, die pijn?
Weet dan dat je zelf je lot kunt keren
en dat je ‘t anderen kunt leren.
Houd jezelf maar voor: ik bèn het echt!
Heb je lief wie jou haat,
dan stroomt jouw vrede
recht uit je hart.
‘t Is nooit te laat,
dus toon je liefde,
maak wit van zwart!
“Boven de norm”
Kinderen die gepest worden omdat zij met hun hoofd boven het maaiveld uitsteken hebben ten diepste een ander probleem. Zij worden niet gepest uit minachting, maar uit jaloezie. Natuurlijk geldt – net als voor ieder mens – ook voor hen dat zij hun pesters moeten vergeven. Maar dat kan op een heel andere manier. Speciaal voor een jongen die dit van nabij meemaakt, schreef ik onlangs het gedicht “Gepest uit jaloezie”. Dit is ook de directe aanleiding voor het schrijven van dit artikel.
Een verandering in het gedachtepatroon is in alle gevallen van pesten nodig. In de Bijbel staat dit zo beschreven: “de redeneringen en elke schans, die opgeworpen wordt tegen de kennis van God, slechten, elk bedenksel als krijgsgevangene brengen onder de gehoorzaamheid aan Christus” (2Korintiërs 10 vers 5).
Wat mij opvalt is, dat kinderen die uit jaloezie gepest worden daar in zekere zin eigenlijk blij mee mogen zijn. Het betekent namelijk dat zij iets goed doen. Misschien zien anderen het wel als uitsloverij, of zijn ze jaloers op bepaalde kwaliteiten. Maar het betekent dat zij in feite een voorbeeldfunctie hebben voor de kinderen om hen heen.
Als een kind zich bewust wordt dat het pesten niet alleen negatief is, maar ook kansen biedt, kan het gedrag anders worden. Wellicht zal het pesten zelfs stoppen, omdat het gepeste kind zich niet meer in de hoek waar de klappen vallen laat drijven. Wie weet…?
Gepest uit jaloezie
Als kinderen jou wel eens pesten,
je slaan of uitschelden,
weet dan dat jij bent de beste.
Eigenlijk hoor jij tot hun helden;
zij zijn gewoon jaloers op jou.
Tranen begrijp ik, maar zijn niet nodig.
Jij bent werkelijk een kind van goud
en absoluut niet overbodig.
Is “anders gaan denken” wel zo eenvoudig?
In het voorgaande raad ik aan om anders te gaan denken. Maar is dat voor een mens – en zeker voor een kind – wel mogelijk? Kunnen wij onze aandacht verleggen van de negatieve visie (gericht op het probleem) naar de positieve kijk (het er mogen zijn)?
Nee, dat is inderdaad niet eenvoudig. Maar wanneer je God kent is er ruimte voor meer dan je denkt. Met Gods hulp kun je de stress van de afwijzing weerstaan en doorstaan. Jezus Christus zegt namelijk niet voor niets: “Komt tot Mij, allen die vermoeid en belast zijn, want Ik zal u rust geven”.
Met Zijn hulp kan ook jouw kijk op het leven veranderen. Hij kent jouw probleem, Hij weet waar jij doorheen gaat. Hij is Zelf ten dode toe gehoond en bespot. Hij werd heel veel gepest. Zelfs zo erg dat Hij er aan stierf. En het was niet eens terecht, geloof je dat?
Het gaat in en rond dit artikel om het kind / de medemens in nood
Ik ben benieuwd naar de reacties van de lezers. Niet om mezelf er goed door te gaan voelen. Nee, het gaat mij er vooral om dat ouders en kinderen die met dit pestgedrag te maken hebben er door geraakt worden. Dat zij – onze medemensen in nood – er hun voordeel mee kunnen doen.
Heb je als lezer dus (aanvullende) tips, schroom dan niet deze te delen.
