Gisteren keek ik naar het programma "Een dubbeltje op zijn kant" dat uitgezonden wordt bij RTL en ik vond het opvoedkundig een heerlijke aflevering om te kijken. Deze aflevering ging over de jonge Richard en Jennifer en zij zitten diep in de schulden. Jennifer kreeg in haar jeugd alles wat ze maar wilde, en leerde daardoor niet wat de waarde van geld is. En Richard groeide op in een gezin met schulden. Ze 'vergeten' iedere maand hun vaste lasten te betalen.
Heerlijk klinkt natuurlijk erg onaardig want het was verschrikkelijk hoe die twee er op financieel gebied voorstonden zeker als je bedenkt dat ze een gezamenlijke toekomst tegenmoet wilden gaan en nu al meer dan 15.000 euro aan schuld hadden. En dan ging het niet om een studieschuld, niet om een hypotheek of andere schulden die ook maar iets met een investering in de toekomst te maken hebben maar het ging om schulden gemaakt betreffende "hebbedingetjes" en "lekker leven" en het niet betalen van de vaste lasten.
Ik had met ze te doen want ik realiseerde me ook dat als je niet geleerd hebt om met geld om te gaan dat het heel makkelijk mis kan gaan. Waarom vond ik het dan "heerlijk opvoedkundig" om te kijken vraag jij je misschien af? Nou omdat ik dit programma toevallig keek met een van mijn kinderen en ik bij deze aflevering de keuzes die ik maak in de opvoeding eindelijk met een voorbeeld kon toelichten. Ik kan wel tegen de kinderen zeggen dat je geld pas moet uitgeven als je het hebt en dat je dus moet sparen voor dure spullen maar een voorbeeld dat laat zien wat er gebeurd als je wel geld uitgeeft dat je niet hebt is toch net even makkelijker. En laat ik even helemaal eerlijk zijn. Soms is het ook gewoon lekker om te kunnen zeggen "Kijk en daarom zeg IK dus altijd". Aan het eind van de aflevering zag je dat met hulp van het programma ze maandelijks in de groene cijfers kwamen.
Mijn kind had zo enorm meegeleefd met Richard en Jennifer dat hij het meteen rooskleurig voor ze inzag. Dat is natuurlijk ook een positieve uitkomst maar toen ik hem vertelde dat ze nog steeds een schuld hebben van 15.000 euro en dat die 600 en nog wat euro in de groene cijfers helemaal naar de schuldeisers moest gaan en dat ze dat dus de komende TWEE jaar moesten afdragen moest hij toch wel even slikken. Dat dit voor de komende twee jaar betekende dat ze dus nog steeds niks konden aanschaffen, geen uitjes konden maken, niet konden gaan trouwen , niet meer konden uiteten of naar de Mc toen zag ik dat hij het helemaal doorhad. Kijk en daarom denk ik dan: "Wat een heerlijk opvoedkundig hulpmiddel is deze aflevering".
Je hebt het natuurlijk als ouder niet volledig in de hand of je kinderen later als ze zelfstandig zijn wel of geen schulden maken maar ik denk persoonlijk dat je wat dit aangaat wel het een en ander in hun rugzakje kunt stoppen. Wat kun je als ouder nou doen om kinderen inzicht te geven in geld en de waarde van geld? Want daar gaat het natuurlijk om volgens mij.
Leer kinderen om met geld om te gaan
Geef kinderen zakgeld en bespreek wat ze met dat zakgeld mogen doen. Ikzelf gaf ze zakgeld vanaf het moment dat ze beseften dat je met geld dingen kon kopen. In eerste instantie hadden ze een spaarpotje waar ze dit geld instopten maar dat werkte toch niet zo lekker bij ons dus ik heb toen een betaalrekening voor ze geopend waar ze ook een betaalpasje bij kregen. Het zakgeld werd vanaf dat moment overgemaakt en ik kon ze precies laten zien wat ze op hun rekening hadden.
Het voordeel hiervan vond ik dat ze dus geen contant geld in handen hadden en dus was de stap om het met ze te hebben over sparen makkelijker.
Geef je kinderen inzicht in je eigen inkomsten en uitgaven
Ik weet dat veel ouders dit gek vinden maar ik denk dat het goed is als kinderen zien dat je als ouders ook keuzes moet maken. Ze hebben vaak geen besef van geld. Zo had ik ooit echt een heel krap budget waarbij ik goed op de prijzen moest letten en ik herinner me dat mijn dochter toentertijd heel graag bepaalde zaken in het karretje zag verschijnen die ik eigenlijk echt niet kon betalen. Ik vertelde haar dit toen en haar reactie was: "70 euro is enorm veel geld" en dat was het natuurlijk ook voor haar.
Maar ik moest met die 70 euro nog 2 weken voedsel op tafel toveren en luiers kopen etc. ect. Ik besloot toen om mijn boodschappenlijstje aan haar te geven dat zij de boodschappen mocht doen. Dus met dat lijstje liep zij door de supermarkt en pakte wat erop stond en hier en daar nog wat extra's. Toen zij klaar was vroeg ik aan haar wat zij dacht wat al die spullen bij elkaar zouden kosten en zij dacht dat "dat beetje" ongeveer 25 euro waard was. Ik ben toen met haar gaan rekenen en we kwamen ver boven die 70 euro uit. Zij schrok daar enorm van. Samen zijn we toen alles terug gaan leggen en hebben samen opnieuw de boodschappen gedaan. Wat was ze trots toen we alles gekocht hadden en OOK nog geld over hadden. Door kinderen inzicht te geven leren ze de waarde van geld. Ook mogen mijn kinderen best weten dat ik ook moet sparen om op vakantie te kunnen gaan en dat ik soms bepaalde zaken niet doe omdat ik er geen geld voor heb.
Maak zelf geen schulden
Dit klinkt misschien erg makkelijk maar ik ben een enorme voorstander van schuldloos zijn. Zeker na mijn scheiding was de kans erg groot dat ik enorm in de schulden zou komen en dat weigerde ik pertinent. Dus ik betaalde eerst de vaste lasten en van wat er over bleef deed ik de rest. Dat heb ik ook altijd aan de kinderen duidelijk gemaakt. Zo leerde ik ze het onderscheid tussen eerste levensbehoeften en de rest. Na mijn scheiding zat ik uiteindelijk alsnog met een enorme schuld die voornamelijk ontstaan was door advocaatkosten. Maar mijn eerste prioriteit was om die schuld af te lossen.
Hoewel het onmogelijk leek heb ik maandelijks een vrij hoog bedrag afgelost zodat de afbetalingstermijn flink korter werd.
Laat ze geen geld lenen
Daarnaast weigerde ik om geld te lenen, van wie dan ook. Geld dat je niet hebt moet je niet uitgeven. Ook naar de kinderen toe ben ik daar strikt in. Ik leen ze in principe geen geld. Nu ze wat ouder zijn en een bijbaantje hebben en dus zeker is dat op een bepaalde datum het geld wel hebben om terug te betalen maak ik wel eens een uitzondering en leen ik wel of schiet ik voor maar ze moeten het altijd terug betalen. Dit om ze te leren dat geld lenen verplichtingen met zich meebrengt (zo nu en dan stort ik dat bedrag dan alsnog op een spaarrekening voor ze maar dat weten ze niet).
Toen ze kleiner waren en wel eens iets groots wilden hebben dan moesten ze ervoor sparen. Of ik gaf ze de mogelijkheid om het voor de verjaardag bijvoorbeeld te vragen (waardoor ze meteen leerden dat je soms moet wachten voordat je iets hebt) of dat ze bijvoorbeeld geld konden vragen voor verjaardag. Toen ze heel klein waren betaalde ik ze wel eens voor klusjes (al vind ik ook dat kinderen ook in een gezin gewoon dingen voor elkaar moeten kunnen doen zonder dat daar geld tegenover staat, dat was dus steeds zoeken naar een middenweg).
Leer/laat ze sparen
Sparen leren kan op meerdere manieren. Door geld aan de kant te leggen maar ook door na te gaan of ze iets wel echt willen hebben. Soms is het niet uitgeven van geld de beste spaarvorm. Leer ze om te aankopen uit te stellen, wil je het dan nog na een tijdje dan is het een goede uitgave, blijkt dat na 2 weken ze er helemaal niet meer aan gedacht hebben dan vraag of ze er echt geld aan willen uitgeven. Leer ze dat je geld maar 1 x kunt uitgeven.
Leer ze om op zoek te gaan naar de gunstigste prijs. Kun je besparen door het ergens anders te kopen? Kun je het misschien tweedehands aanschaffen? Hoe zit het met uitverkoop en aanbiedingen? Het zijn allemaal manieren van sparen en besparen. En hebben ze een bijbaantje laat ze dan een bepaald bedrag aan de kant zetten. Hoeft niet eens voor de lange termijn maar voor "noodgevallen" is het ook wel handig als je iets achter de hand hebt: een vergeten verjaardag of dat entreekaartje dat je ongemerkt hebt opgegeten.
Laat ze werken
Nu hoeven mijn kinderen niet te werken maar ik ben er wel een voorstander van het hebben van een bijbaantje. Op die manier leren ze dat geld niet zomaar op een bank verschijnt maar dat je daar inspanning voor moet leveren. Ik heb zelf gemerkt dat het uitgave patroon van mijn kinderen veranderde. Niet meteen maar wel nadat ze tegen wat tekorten aanliepen. Geld dat mijn kinderen verdienen mogen ze uitgeven aan wat ze zelf willen. Het is niet dat ik niks meer voor ze betaal maar vanaf een bepaalde leeftijd vind ik dat ze bepaalde zaken zelf mogen betalen.
Dit geldt dan met name voor zaken als uitgaan en verjaardagen van vrienden en vriendinnen. Natuurlijk gaat dit regelmatig niet volgens planning want opeens zo veel geld hebben zorgt ook voor verleidingen. Ze heb ik laatst met een van mijn kinderen eens uitgerekend waar zijn geld aan opging. Samen zijn we toen eens gaan zitten om zijn afschriften te bekijken. Bleek dat twee derde van zijn zelf verdiende geld wordt achtergelaten bij de snackbar en de supermarkt. Even een broodje halen in de pauze, even wat te drinken halen en even een snackje op de hand tikt behoorlijk aan als je dit regelmatig doet. Ik vind het wel prima dat dit nou fout gaat want zo hoop ik dat als het er later echt toe doet dat hij beseft waar het mis kan gaan en dat hij erop zal letten. Toch sneu als blijkt dat je zuurverdiende geld opgaat aan dat soort onnodigheden zeker als er alternatieven zijn zoals thuis brood smeren. En nog sneuer is het als blijkt dat je dat entreekaartje voor dat leuke feest al hebt opgegeten.
Leer ze dat op ook echt op is
Dit heeft natuurlijk alles te maken met planning en dat is voor kinderen nog lastiger dan voor volwassenen en die vinden dat vaak al een hels karwei. Is je geld op dan kun je geen geld uitgeven. Lenen is geen optie en als je niet gespaard hebt dan heb je niks om op terug te grijpen dan wordt het dus gewoon wachten totdat er weer genoeg "in de kas" zit. Leer kinderen plannen om dit soort vervelende situaties te voorkomen.
Zeg nee tegen je kinderen
Als ouder wil je natuurlijk dat je kinderen blij en gelukkig zijn en de neiging om het ze zo makkelijk mogelijk te maken kent denk ik elke ouder wel. Niet alleen ouders hebben te maken met groepsdruk. Dat begint al met het sparen van de voetbalplaatjes in de supermarkt. Of andere leuke acties die bedrijven in het leven roepen waar je als kind echt aan mee MOET doen.
Newsflash: dat hoeft helemaal niet.
Ook ik deed in het begin wel mee maar op een gegeven moment had ik 4 kinderen die alle vier mee wilden doen terwijl ze voetbal helemaal niet boeiend vonden. En toen dacht ik: "waar ben ik in hemelsnaam mee bezig?" en ik heb toen gevraagd wat ze met dat album van het jaar daarvoor eigenlijk deden? Niks! Dus nu moest ik dan weer gaan sparen voor iets waar ze niks mee gingen doen? Okay, dat was inderdaad wel een beetje vreemd. Wat een last viel van mij af. Je mag best "nee" zeggen tegen je kind. Zo leert je kind ook om "nee" te zeggen en zelf na te denken over zaken. Je maakt ze weerbaar tegen groepsdruk en daar doe je ze uiteindelijk een groot plezier mee. Hier komt natuurlijk ook weer het stukje inzicht krijgen in je financiën maar ook de vraag "waarom wil ik dit" om de hoek kijken. Kinderen willen alles hebben, natuurlijk willen ze dat maar ik denk dat het goed is om te leren dat alles willen hebben voor niemand mogelijk is. Soms dan hoor ik de kinderen ook wel eens vertellen dat die en die dat en dat gekocht heeft en dan weet ik dat daar een flinke lening aan ten grondslag moet liggen, of illegale inkomsten of …. of. Dit zeg ik dan natuurlijk niet maar ik vraag dan wel eens aan de kinderen hoe ze denken dat die mensen dat doen. Inmiddels beseffen ze wel dat niet alles wat blinkt goud is. En dat maakt ze weerbaarder.
De grootste uitdaging voor ons gezin staat nog voor de deur. Misschien niet de grootste maar het is wel een nieuwe uitdaging.
Maak een begroting
Het bovenstaande is allemaal toepasbaar "onder moeders vleugels" maar als het goed is gaat dit jaar voor het eerst een van de kinderen het nest verlaten en dan zal moeten blijken of alles wat ze geleerd hebben en inmiddels ook toepassen ook iets is wat ze blijven toepassen. En om die overgang zo soepel mogelijk te laten lopen heb ik maanden geleden al een begroting opgesteld voor haar en met haar besproken. Om te beginnen heb ik een lijst gemaakt met wat er allemaal veranderd als je 18 jaar wordt.
Zowel voor mijzelf als voor haar. Wel zo handig om te kunnen afstrepen. Misschien heb je zelf een kind die bijna 18 jaar wordt. Check dan even de onderstaande post. Scheelt een heleboel uitzoekwerk:
Natuurlijk kun je niet vooraf een exacte begroting maken maar met behulp van wat zoekwerk op google en de NIBUD richtlijnen denk ik dat het best mogelijk is om een vrij realistische begroting op te stellen van te verwachten kosten en verwachtte uitgaven als je gaat studeren. Ik heb met haar afspraken gemaakt over wat ik zal betalen ( dat is voor het eerste jaar het college/schoolgeld en enkele verzekeringen) en wat zij zal moeten gaan betalen. Ik heb haar inzichtelijk gemaakt wat ze aan maximale lening kan krijgen, wat ze waarschijnlijk aan aanvullende lening zal krijgen etc. Maar op basis van de begroting ook gekeken wat ze nou daadwerkelijk zou moeten lenen om van te kunnen leven zonder een maximale studieschuld te hebben daar is ook een bijbaan bij ingecalculeerd. Door de ene optie naast de andere optie te zetten en te vertellen wat dit voor gevolgen heeft na de studie krijgt ze een realistisch inzicht. Hier kan zij zich nu alvast op voorbereiden. Ze weet dat zij als zij bepaalde zaken wil zij toch na haar examen meer zal moeten gaan werken, ze weet welke kosten er op haar af gaan komen (borg kamer bijvoorbeeld maar ook uitzet en inrichting) en dat geef in zekere zin ook rust. Al vind ik het heel spannend om de komende tijd en komende jaren te gaan ervaren of alles wat ik haar meegegeven heb ook vruchten zal afwerpen. Maar mocht het toch misgaan dan denk ik dat er genoeg in haar rugzakje zit om uit te putten om situaties zoals in het programma "Een dubbeltje op zijn kant" voor te zijn.
| foto's: Pixabay: Capri23auto / ID 422737 / aitoff / janeb13 /geralt / nastya_gepp / ID 27707 / ID 1820796|
