In verschillende blogs met de begintitel "Vier je feestje! Weet wat je viert" zal ik uitleggen wat gevierd wordt tijdens het desbetreffende feest. Het valt mij op dat veel mensen feestjes vieren zonder te weten WAT er nu eigenlijk gevierd wordt. Ik vel geen oordeel of het wel of niet passend is om deel te nemen aan een viering als je de oorsprong niet kent maar ik vind wel dat je op z'n minst moet weten wat er gevierd wordt. Tegenwoordig heeft iedereen het over traditie maar kennen veel mensen de oorsprong van die tradities niet. Ik denk dat als we ons weer bewust worden van de oorsprong van de tradities en de feestjes die we vieren dat we elkaar weer veel beter gaan begrijpen. Vier elk feestje dat je vieren kunt! Vier het leven ......... en ook al is het dan niet "je eigen feestje" weet op z'n minst wel WAT er gevierd wordt en doe er dan vooral lekker aan mee of niet natuurlijk. Dat is aan jezelf.
De oorsprong van Pasen
Kort gezegd wordt met Pasen gevierd dat Jezus uit het graf herrezen is. Voor iemand met een christelijke achtergrond is het dan wel duidelijk wat er bedoelt wordt maar heb je die niet dan kan ik me voorstellen dat je nu met een groot vraagteken zit te lezen. Pasen staat niet op zichzelf, er gaat nog het e.e.a. aan vooraf en er volgt nog iets op. Ik zal kort proberen weer te geven hoe het zit. (bron foto: pixabay lehollaender)
40 dagen voor Pasen eindigt Carnaval op Aswoensdag. (In een andere blog leg ik uit wat met Carnaval gevierd wordt zie:
Aswoensdag is in de katholieke traditie het begin van de 40 dagen durende Vastentijd, die loopt tot en met Paaszaterdag ook Stille Zaterdag genoemd. Aswoensdag is een dag van boetedoening, waarop de gelovigen een kruisje van as op het voorhoofd krijgen getekend. Aswoensdag is de eerste dag van de 40-daagse vastenperiode voorafgaand aan Pasen. Hoe je vast dat is bij katholieken niet vast omschreven en het is ook niet de bedoeling om dat aan iedereen te laten zien dat je vast. Je laat het alleen aan God zien dat je vast. Dit is dus een wezenlijk verschil met vasten in de Islam.
Een week voor Pasen start op de zondag de Goede Week. Deze zondag wordt Palm Zondag of Palm Pasen of Passiezondag genoemd. Op Palm Pasen wordt herdacht dat Jezus op een ezel Jeruzalem inreed en werd binnengehaald door de bevolking van Jeruzalem als hun nieuwe koning. De bevolking van Jeruzalem legden palmtakken neer op de grond waar Jezus op zijn ezel overheen reed. Vandaar Palm zondag of Palm Pasen.
De donderdag voor Pasen wordt Witte donderdag genoemd. Op Witte donderdag wordt het laatste avondmaal herdacht dat Jezus met zijn discipelen genoot. "Laatste" staat voor laatste voor zijn kruisiging.
De vrijdag voor Pasen wordt Goede vrijdag genoemd. Op Goede vrijdag wordt Jezus gekruisigd. Kruisigen was in die tijd geen bijzondere gebeurtenis, dat gebeurde heel vaak dus waarom is de kruisiging van Jezus dan bijzonder? En waarom wordt het een GOEDE vrijdag genoemd?
Het antwoord op de eerste vraag is dat Jezus zonder misdaad gepleegd te hebben gekruisigd werd maar de belangrijkste reden is dat hij dit "vrijwillig" en zonder tegenstribbelen onderging. De christenen geloven dat hij door te sterven de zonden van de mensen op zich nam en dat God zich om het menselijke lijden bekommerde en het zelf op zich nam door zijn zoon op te offeren. De kerkklokken voor aanvang van de kerkdienst luiden niet op Goede vrijdag, dit als een teken van rouw.
Het antwoord op de tweede vraag is: Doordat Jezus de marteldood stierf, nam hij alle zonden op zich, Jezus’ kruisdood heeft het dus voor gelovigen mogelijk gemaakt om naar de hemel te gaan. En dat is juist heel erg goed. Vandaar dat deze vrijdag ‘Goede Vrijdag’ heet.
De zaterdag voor Pasen wordt Stille Zaterdag of Paaszaterdag genoemd. Stille zaterdag is de laatste dag van de vastentijd. Op deze dag herdenkt men de tijd dat Christus dood in het graf lag en er als het ware een stilte in de wereld optrad. Het kruis is nu leeg, en in veel kerken is het altaar nu leeggeruimd. Er liggen en staan geen bloemen, kaarsen, of mooie kleden op het altaar (de kerktafel waar de pastoor of dominee aan staat).
En dan is het Pasen!
Met Pasen wordt dus herdacht en gevierd dat Jezus herrezen is uit de dood. Dat betekend dat 3 dagen na de kruisiging het graf van Jezus leeg was. Met de Opstanding van Jezus is er fundamenteels iets veranderd. Jezus sterft niet meer en wie zich met hem verbindt heeft eeuwig leven volgens de gelovigen. Dit is waarom Pasen binnen de Protestantse kerken en Katholieke kerk het belangrijkste feest is. Pasen wordt gevierd op Paaszondag (1e paasdag) en Paasmaandag (2e paasdag).
De paascyclus wordt afgesloten op Hemelvaartsdag. Op Hemelvaartsdag wordt binnen het christendom herdacht dat Jezus is opgevaren naar God, zijn vader in de hemel, negenendertig dagen na Zijn opstanding uit de dood. De viering is onderdeel van de paascyclus en daarin telt Hemelvaartsdag als de veertigste paasdag.
Zo dat is het verhaal van de oorsprong van Pasen. Maar hoe zit het dan met die paaseieren, de paashaas, de paasboom en het paasvuur? Horen die dan niet bij Pasen? Ik zal hieronder proberen uit te leggen hoe dit zit:
Voordat het christendom zijn intrede deed geloofden mensen ook al in god of in goden. De zogenaamde polytheïstische (veel godendom) en pantheïstische natuurreligies (levensbeschouwing die ervan uitgaat dat alles (en iedereen) goddelijk is). Deze religies hadden ook hun gebruiken en feestdagen. Toen het christendom zijn intrede deed werden deze gebruiken overgenomen of geïntegreerd in de Christelijke gebruiken, soms omdat ze niet uit te roeien waren en soms omdat ze overeenkomsten hadden met de christelijke gebruiken.
Paaseieren
In de christelijke traditie is het (paas)ei is symbool van eeuwigheid, van wederopstanding en van vruchtbaarheid maar behalve dat was er ook een praktische reden: Paaszondag is het sluitstuk van een lange periode van veertig dagen waarin die mensen zich moest onthouden van vlees en zuivelproducten. Omdat kippen in de winter geen eieren leggen maar als de dagen langer worden daar wel weer mee beginnen, ligt er aan het eind van de Vastentijd een aardig stapeltje eieren te wachten op consumptie. Na de vasten tijd moesten de mensen ook weer op krachten komen en dat deed men met eieren waarbij de oudste eieren gebruikt werden om te versieren. Het maakt niet uit of je de heidense of christelijke versie van het feest voor ogen hebt. Het ei is bijna overal ter wereld symbool van de opstanding.
Al eeuwen lang worden eieren beschilderd. Vroeger kleurde men eieren in de kleuren van het altaar en liet men ze in de kerk wijden. Vanuit niet-christelijk oogpunt waren de heldere kleuren waarmee eieren werden beschilderd een weerspiegeling van het zonlicht in de lente. Het verstoppen van eieren hebben we te danken aan de oude gewoonte om eieren in akkers te begraven om deze vruchtbaar te maken. Nog steeds staan ouders op paaszondag voor dag en dauw op om eieren te verstoppen die de kinderen even later met veel plezier en fanatisme mogen zoeken. (bron foto pixabay tammcd)
De paashaas
Hoewel de paashaas tegenwoordig onlosmakelijk met Pasen verbonden is weet men eigenlijk niet precies waar hij nou echt vandaan komt. Er zijn verschillende theorieën over en het is waarschijnlijk dat die in de loop der tijd zijn samengesmolten. Net als het ei, is de haas - vanwege zijn voortplantingsdrang - te zien als vruchtbaarheidssymbool.
Pasen heet in het Engels Easter, genaamd naar Eostre of Eastre, een vruchtbaarheidsgodin . Voor de Saksen in het noorden van Europa was Eastre de godin van het voorjaar en de herrijzende natuur. De haas, het vruchtbare dier, was aan deze godin gewijd en dat kan de reden zijn dat hazen en konijnen met Pasen in verband worden gebracht. Het konijn had misschien meer voor de hand gelegen dan de haas maar het konijn werd echter pas in de Middeleeuwen in ons land gesignaleerd.
Een ander verhaal komt uit Duitsland en vertelt het verhaal over de godin Ostara - de godin van de lente - in een mythe van een Germaanse stam. Deze godin zorgde ervoor dat de lente begon en na een lange winter besloot ze een jong vogeltje, dat haast door de kou bezweken was, te redden. Omdat het vogeltje niet meer kon vliegen, veranderde ze het in een haas, die één dag in het jaar eieren kon leggen. Deze dag is de dag dat Ostara geëerd wordt en het Duitse woord voor Pasen is dan ook Ostern. De laatste verklaring is dat eieren die door sommige vogels in verlaten hazenlegers werden gelegd per ongeluk werden aangezien voor ‘hazeneieren’. Dit verhaal bleef voortbestaan en werd voor de kinderen bevestigd wanneer ze eieren gingen zoeken en er hazen en konijnen uit schrik wegvluchtten vanuit het hoge gras. (bron foto pixabay crissi_13)
De paasboom
De paasboom zoals hij tegenwoordig in veel huiskamers staat, als een krulwilgentak met groene knoppen en frisse lente blaadjes, met daaraan gekleurde eieren, klokjes, kleine kuikentjes etc., is nog niet zo oud. Toch is de symboliek ervan een paar duizend jaar oud. Het concrete gebruik is mogelijk overgewaaid uit Oostenrijk en Duitsland. De paasboom staat symbool als teken van het leven.
In de herfst sterven de bladeren af en verliezen de bomen hun bladeren en hierin herkennen mensen eigen processen van afsterven, pijn, afzien en verlies lijden. In de lente als de bomen weer knoppen en bladeren krijgen staat diezelfde boom voor levenskracht en levensvreugde. In de christelijke geschiedenis is het beeld van de groeiende en bloeiende boom (ondanks verbod en verkettering) telkens weer verbonden geworden met het kruis. De opstanding en verrijzenis uit de dood en het onrecht van het kruis, waarvan de kerk getuigd, wordt telkens weer in beeld gebracht door een twijg aan een stronk, een bloeiende herderstaf of het kruis als boom waaruit weer leven voortkomt. De groene lentetak of boom, met eitjes, jonge kuikens, klein broodgebak, klokjes en zo meer drukken uit het geloof van mensen in het leven, in vernieuwing en verandering, in transformatie, in opstanding en verrijzing uit. (bron foto pixabay kasperfejring)
Het paasvuur
ver de oorsprong van het paasvuur is niet veel bekend. Het paasvuur is waarschijnlijk ontstaan uit verschillende voor Christelijke gebruiken en tradities, die later in het christendom verweven geraakt zijn. De oudste schriftelijke bronnen over paasvuren dateren uit het midden van de 16e eeuw. Vermoedelijk was het paasvuur eeuwen geleden vaak aanleiding voor een feestje, compleet met drank en wilde dansen.
OIn de 17e eeuw probeerde de protestantse kerk daarom een einde te maken aan deze traditie. Toen een verbod geen effect bleek te hebben, werden de paasvuren ingepast in de christelijke tradities. De kerk vormde het paasvuur om tot het aansteken van de paaskaars, als teken van de Verrijzenis van de Zoon van God.
Ik denk dat ik de bekendste tradities nu wel besproken heb. Ik weet dat er meer zijn maar dan wordt dit verhaal nog veel langer. En heb je echt nog zin om verder te lezen? Ik hoop dat als je voortaan Pasen viert hier nog een keertje aan terugdenkt. Het is echt leuker om eieren te verstoppen als je kunt vertellen waarom je dat doet (natuurlijk niet aan de hele kleintjes vertellen nog hoor). Dan rest mij alleen nu nog om jullie een zalig en vrolijk Pasen toe te wensen.
