Nu we hebben geleerd wat de drie belangrijkste pijlers zijn om in te stellen op je camera … denk hierbij aan de “I Am Shooting” regel waar Jos Verelst over schrijft in zijn blog
I = Iso, Am = Aperture (Diafragma), Shooting = Shutterspeed (Sluitertijd)
Nu is het tijd om te gaan fotograferen! Kan ik dat dan al met alleen deze instellingen? Zijn er niet meer instellingen dan?
Het antwoord hierop is “Ja je kunt met alleen deze instellingen gaan fotograferen”, “Jawel, er zijn nog wel meer instellingen die je kunt doen”.
Zijn die instellingen dan ook nodig voor het maken van de foto? Daarop kan ik zeggen, “Nee, die zijn niet persé nodig voor het maken van de foto”. Voor het maken van de foto heb je niet meer nodig dan deze drie instellingen. Maar er is natuurlijk wel meer nodig om een goed belichte foto te maken.
Het allerbelangrijkste om te fotograferen is licht. En hoe je de lichtstroom naar je sensor regelt dat weten we nu.
Wat we nu moeten weten is een technisch verhaaltje over de sensor die in onze camera's zit. Elke camera, het maakt niet uit welke, heeft een sensor die is ingesteld op NEUTRAAL GRIJS. Dat wil zeggen dat de lichtmeting van onze camera ook is ingesteld op dat neutraal grijs, het wordt ook wel MIDDEN GRIJS of 18% GRIJS genoemd.
Wat wil dat zeggen voor ons? Waarom moeten wij dit weten?
Omdat de sensor van onze camera's dus is ingesteld op midden grijs moeten wij daar altijd rekening mee houden, en onze camera vertellen wat wij willen zien op de foto. In sommige gevallen moeten wij dus zelf tegen de camera zeggen dat wij een lichtere foto, of juist een donkerdere foto willen.
We moeten dan gaan ONDER- of OVERBELICHTEN.
Maar wanneer doen we dat dan? Dat is ook weer mede afhankelijk van de lichtmeting die je toepast. Op een camera, (en ik ga hier weer even uit van de DSLR), kun je op meerdere manier van lichtmeting instellen.
De meest voorkomende is de Evaluatieve Meting. In deze meting kijkt de camera over het hele beeld naar het licht wat op de sensor valt en bepaalt dan de waardes die nodig zijn dat allemaal goed te belichten.
Je hebt de zogenaamde Centrum Meting. Hierbij wordt ook het hele beeld meegenomen in de meting maar ligt de nadruk op hoeveel licht er in het middendeel van de sensor binnen komt.
En als laatste is daar de Spot Meting. Dit is een meting waarbij over maar een heel klein deeltje van de sensor wordt gekeken hoeveel licht er binnen komt. Deze meting is bijvoorbeeld handig in situatie waarin je met veel contrast werkt.
Over het algemeen genomen zal de Evaluatieve Meting het meest gebruikt worden en ook vaak de gewenste resultaten opleveren.
Maar ik wilde het juist hebben over de situaties waarbij je niet op de lichtmeting van de camera kunt vertrouwen. En dat is bijvoorbeeld het geval als er sneeuw ligt.
Oh wauw … sneeuw, ik hoor het je al denken. Dan wil je over het algemeen naar buiten, die camera pakken en GAAN! Die wondere witte wereld is voor ons toch altijd hét moment bij uitstek om mooie plaatjes te schieten.
Groot is dan ook vaak de teleurstelling als je thuis je foto's overzet op je computer en je allemaal grijze grauwe plaatjes ziet verschijnen, terwijl jij zojuist buiten bijna je zonnebril op wilde zetten vanwege het felle wit aan je ogen.
Dit is dus zo'n situatie waarbij je je camera voor de gek moet houden! Je camera wil immers door die ingeregelde sensor het wit wat in de foto aanwezig is 18% grijs maken. En jij wil dat niet! Dit is zo'n situatie waarbij je zelf tegen de camera moet gaan zeggen dat hij meer licht binnen moet laten dan hij zelf zou willen doen. Je gaat je camera voor de gek houden. Je gaat OVERBELICHTEN.
Deze foto is gemaakt met de instellingen die volgens de lichtmeter van mijn camera goed zouden moeten zijn. Je ziet hier dat de sneeuw niet wit is, en mijn lichte hond ziet er ook uit of hij nodig in bad zou moeten. Typisch een situatie waarin IK tegen de camera moet gaan zeggen dat er meer licht moet binnen komen.
En hier in deze foto is dus het resultaat te zien van dat ik de camera heb verteld dat ik meer licht wil binnenlaten. Ik heb OVERBELICHT. En je ziet dat de sneeuw en hond weer allebei netjes wit zijn. De camera is hier dus succesvol voor de gek gehouden.
Nu kun je dat overbelichten natuurlijk op verschillende manieren doen. Je kunt zelf de sluitertijd aanpassen, een langere sluitertijd instellen zodat het streepje niet meer op de 0 staat maar naar het + teken in je lichtmeter verschuift. Als je de sluitertijd niet aan wil passen en je hebt die mogelijk kun je het diafragma verder open zetten, (een kleiner f getal instellen). Als die mogelijkheid er niet is kun je nog eventueel je Iso hoger zetten.
In een omgekeerde situatie … waarin heel veel donker is op je foto. Dan gaat je camera natuurlijk zelf bepalen dat hij meer licht nodig heeft. In zo'n geval moet je dus de camera ook weer voor de gek houden, maar nu juist omgekeerd. Je wil MINDER licht.
Hieronder een voorbeeld van Lana in het bos. Lana is een donkere hond (bijna zwart), en in het bos is het ook niet licht. Ook hier is het dat je de onderbelichting door middel van je instellingen aanpassen zelf kunt regelen.
Hier is de foto wederom gemaakt met de instellingen die volgens de lichtmeting van mijn camera goed zijn onder deze omstandigheden. En het resultaat is een 'goed' belichte foto, maar het onderwerp van mijn foto, Lana, is veel te licht.
Bij deze foto heb ik dus tegen de camera gezegd dat ik MINDER licht wilde hebben. En het resultaat is nu dat onze Lana er weer uitziet zoals het hoort. Zij is een donkere hond, en zo hoort ze er dan ook uit te zien. Ik heb dus in deze situatie ONDERBELICHT en wederom de camera succesvol voor de gek gehouden.
Bij het over- of onderbelichten door middel van het aanpassen van je instellingen moet je in de gaten houden wat je wil bereiken in je foto. We weten inmiddels dat als we het diafragma veranderen, dat dan ook de scherpte / diepte in je foto veranderd. Een groter diafragma, (kleiner f getal), betekent minder scherp in je foto. En je diafragma kleiner maken, (groter f getal), betekent ook weer meer scherp in je foto. Het aanpassen van de sluitertijd kan als gevolg hebben dat je foto juist ineens wel bewogen is, of als je dat juist wel wil … kan het door het aanpassen van je sluitertijd ineens zomaar zijn dat je geen beweging meer hebt. Een snellere sluitertijd = bevriezing in de foto, een langzame sluitertijd = beweging in je foto. En als je je belichting met de iso probeert aan te passen kan je foto juist heel korrelig worden. Hoe doe je dat dan als je nou net al je instellingen bepaald hebt en je moet toch over- of onderbelichten?
Je kunt ook op je camera zelf instellen dat je wil dat hij meer of minder licht toelaat op de sensor! En dat doe je door het +/- tekentje op je camera te gebruiken. (kijk hiervoor even in de handleiding van jouw eigen camera hoe je het precies gebruikt omdat dit per camera verschillend is). Maar vrijwel elke camera kan dit, ja ook compactcamera's hebben dit vaak wel. Op deze manier zeg je heel simpel tegen de camera dat je wil dat hij de foto donkerder of lichter maakt. Afhankelijk wat je nodig hebt op dat moment.
Let hier wel bij op dat je geen 'dichtgelopen zwart' in je foto krijgt, of juist 'uitgebeten wit'. Zelfs als je een bewerkingsprogramma gebruikt is dat niet meer te herstellen. Een algemene regel hiervoor is dat je nooit meer als 2 2/3 stop moet over- of onderbelichten. Ik houd voor mezelf meestal maximaal 2 stops aan.
Hee maar nu praat ik ineens over stop. Wat is dan een 'stop'?
Een stop is een verdubbeling of halvering van de hoeveelheid licht die op je sensor valt. Dat is heel kort gezegd. Als jullie hier meer over willen weten kan ik hier ook een aparte blog over schrijven.
Ik hoop dat het weer leerzaam is geweest.
Hier onder nog een paar voorbeeldjes waarbij de linkerfoto is wat de camera wilde maken met een correcte lichtmeting en waarbij ik dus handmatig ben gaan overbelichten (in het geval van de witte hond), of onderbelichten (in het geval van de donkere hond), op de rechterfoto.
Headerfoto : Betina van der Zanden, Overige Foto's : Hetty van der Zanden
