"Ouderdom: de bekroning van het leven" I

Een bijzonder citaat
Toen ik mij enige tijd geleden voorbereidde 
op een themadag over de tweede levenshelft, 
de jaren dus vanaf ons 42e levensjaar 
tot aan onze dood, trof mij een citaat van Rudolf 
Steiner. Ik kende het al, maar het raakte mij opnieuw 
en wel zo diep, dat ik de themadag begon met het voorlezen van dit citaat. Het is geen gemakkelijk 
citaat, maar wel heel rijk. Zijn diepere schoonheid onthult het vooral wanneer je het een poosje in een meditatieve sfeer met je meedraagt. Mijn eigen 
ervaring is, dat er dan nieuwe werelden voor je opengaan. De uitspraak die ik bedoel is deze:

"De aarde is nog niet in verval geraakt, omdat er mensen zijn, die heel lang in hun lichaam blijven 
en het lichaam daarom herscheppen tot spiritualiteit. 
Zij ontstijgen het verval van het lichaam en bewijzen 
dat je meer bent dan je lichaam en helpen daarom 
de aarde uit Ahriman's (ofwel Satans) bereik te 
trekken."

Wat wil dit citaat ons zeggen? Vooral oudere mensen(vanaf 63+) krijgen de kans om geestelijk, 
meer dan in vroegere jaren, naar een verdiepte 
wijsheid toe te groeien. Niet voor niets wordt de 
oudere mens trager en langzamer. Dat heeft een bijzondere reden en wel deze: dat je daardoor als 
ouder wordend mens als vanzelf op zoek gaat 
naar verdieping en naar een verdergaand inzicht. 
Om die verdieping mogelijk te maken is verstilling 
nodig, evenals het vertragen van het levenstempo. Trager worden is dus de voorwaarde die geestelijke verdieping mogelijk maakt! Zo gezien is het rustiger levenstempo van oude mensen een geschenk! 
Erger je dus daar niet aan: niet bij de kassa van de supermarkt en evenmin wanneer jijzelf trager wordt. Want daardoor kunnen oude(re) mensen naar een hogere wijsheid toegroeien. Dit geschenk van de wijsheid dat oude(re) mensen eerst zelf mogen veroveren en vervolgens aan de aarde en de 
mensheid (meestal zonder woorden) mogen 
schenken, heeft grote gevolgen zegt Steiner. 
Het bevrijdt de aarde en de mensheid, althans gedeeltelijk, uit de verstarring, de botheid en het beperkte denken waarmee Ahriman ons in deze
tijd steeds sterker belaagt. Als dit klopt (en naar 
mijn diepste beleving is dit waar), zijn oude mensen 
die zich geestelijk blijven ontwikkelen, ook al worden 
ze trager en takelt hun lichaam steeds verder af, een onmisbaar geschenk voor de mensheid. Zonder deze geschenken zou de aarde al lang uiteen zijn gevallen. Daarbij geldt ook nog eens dat, hoe ouder de mensen worden, hoe meer ze te schenken hebben, omdat ze een steeds transparanter kanaal worden voor de 
heilige, genezende energieën uit de geestelijke wereld.
Zo gezien is oud worden, een bekroning van het leven, omdat het de allerbelangrijkste geschenken mogelijk maakt die een mens de aarde en de medemensen 
maar schenken kan: redding van de aarde en de mensheid.

Het geschenk van bijzondere, creatieve krachten

Maar hoe en wanneer wordt die verdiepingen vergeestelijking van oude mensen eigenlijk mogelijk? 

Dat wordt mogelijk wanneer de ouder wordende mens
zich innerlijk richt op de geestelijke wereld: de wereld waar we eens vandaan kwamen en waarheen we nu weer onderweg zijn. Met name wanneer de ouder wordende mens de gedachte aan de dood niet verdringt, maar heel bewust toelaat en zich daarbij bezint op de weg die straks, voorbij de dood, mogelijk wordt, zal hij iets heel bijzonders ervaren. Dan zullen hem of haar namelijk vanuit de geestelijke wereld waarmee hij nu steeds intenser verbonden raakt, bijzondere, geestelijke en creatieve krachten toestromen. En wel krachten die een heel nieuwe ontwikkeling mogelijk maken. Dat gebeurt echter 
alleen, wanneer de ouder wordende mens als het 
ware meebeweegt met het ritme van het leven en de dood dus niet verdringt, maar ontspannen, in vrede 
en in zekere zin zelfs verwachtingsvol mee leert om 
te gaan. En wel, omdat we dan onze geliefden die 
ons zijn voorgegaan, de engelen en Christus zelf 
mogen ontmoeten. De krachten die de oudere mens dan vanuit de geestelijke wereld toestromen zijn werkelijk inspirerende en creatieve krachten. 

Uit allerlei voorbeelden wordt de werking van die inspirerende krachten duidelijk. 
Goethe heeft rond zijn 70e jaar zijn dan nog 
onvoltooide Faust, misschien wel het hoogtepunt 
van zijn literaire werk, verder geschreven en afgerond. 
Bach schiep na zijn 63e jaar "Die Kunst der Fuge" dat door velen wordt gezien als een onbetwistbaar hoogtepunt van zijn werken. 
En Wagner componeerde na zijn 63e zijn "Parsifal"(2) Allemaal voorbeelden van het feit dat na het 63e levensjaar nieuwe creatieve krachten ons beginnen toe te stromen die nieuwe hoogtepunten mogelijk maken.

"Ouderdom: de bekroning van het leven" II

Deze nieuwe krachten zijn ook genezend

De geestkrachten die de mens na zijn 63e jaar toestromen zijn ook 
genezende krachten. Hoe kan dat? Wie als oudere bewust streeft 
naar verdieping en naar verdergaand geestelijk inzicht en wie zich 
deze inzichten tot in het diepst van zijn hart en ziel bewust maakt, 
werkt daardoor ook krachtig in op zijn fysieke lichaam: hij herschept 
het tot spiritualiteit. tot in alle cellen van zijn lichaam werkt deze 
omvormende kracht van deze nieuwe spiritualiteit door. Daarom begint 
zijn lichaam gaandeweg steeds meer geestelijke energieën uit te stralen 
die genezend inwerken op de aarde en de mensheid.
De psychiater Welman, die jarenlang geneesheer-directeur was van het psychiatrische ziekenhuis Brinkgreven in Deventer, vertelt over ouder worden de mensen: "In mijn praktijk heb ik talrijke (oudere) mensen 
ontmoet met ernstige lichamelijke kwalen zoals een maagzweer of 
reuma, die deze klachten min of meer overwonnen in deze fase en nog 
vele jaren daarna actief konden zijn. Anderen slaagden er weliswaar 
niet in hun werk weer op zich te nemen, maar hun innerlijke vrijheid, hun zelfstandigheid van geest, hielp hen het leed te overwinnen dat door hun lichamelijke klachten of ziekte was ontstaan." (3) Je kunt dus door die 
nieuwe geestelijke energieën die ons (vanaf 63+) vanaf de einder beginnen 
toe te vloeien, genezing van lichamelijke kwalen vinden, of, als dat niet 
mogelijk is, in ieder geval het daarmee verbonden leed overwinnen. 
Dat zegt iets over de kracht en rijkdom van deze nieuwe geestkrachten die 
de ouder wordende mens geschonken worden, als hij oprecht verdieping 
en wijsheid nastreeft.

Opengaande vergezichten.

Door de sterkere verbinding met de geestelijke wereld, begint de ouder wordende mens bovendien te ervaren dat de sluier (die de aarde afschermt 
van de geestelijke wereld) langzaam doorzichtig begint te worden. Daardoor wordt de verbinding met de geestelijke wereld sterker en krachtiger dan ooit voelbaar. Let wel: dat geldt alleen voor de mens die naar een dieper inzicht streeft dat het denken van het hoofd te boven gaat. Wie op die leeftijd niet 
de stap heeft leren zetten van het rationele denken naar een hoger, intuïtief denken, zal deze groeiende verbinding niet ervaren en zal ook niets 
meekrijgen van de grote geschenken die de ouderdom brengen kan. 
Met zijn rationele denken houdt hij de mogelijkheid om dit soort geschenken 
te verwerven, voor onzin.
De dichteres Ida Gerhardt, heeft de ervaring dat de geestelijke wereld voor 
de ouder wordende mens steeds dichterbij komt, op een indrukwekkende 
manier onder woorden gebracht. Ze schrijft in haar gedicht met de 
veelzeggende titel "Genesis" (dat 'wording' betekent, alsof je dan pas de 
mens wordt die je eigenlijk bent):

"Oud worden is het eindelijke vermogen
veraf te zijn van plannen en getallen;
een eindelijke verheldering van ogen
voordat het donker van de nacht gaat vallen.

Het is een opengaan van vergezichten,
een bijna van gehavendheid genezen;
een aan de rand van tijdeloosheid wezen." (4)

Ik ken niemand anders die zo fijnzinnig de bijzondere verbinding met de geestelijke wereld heeft beschreven die ontstaat, wanneer oude mensen 
de moed hebben zich te richten op de levens einder en daarmee op het 
nieuwe leven dat ons wacht aan de overkant van de dood. 
Het is opvallend dat Ida Gerhardt dit inzicht niet vanuit esoterische 
inzichten opdoet, maar vanuit een intuïtief aanvoelen van verborgen levenspatronen.

"Ouder worden" II

Degene echter die zijn aandacht vooral richt op het in verval rakende fysieke lichaam, zal niets merken van dat gevoel van verjonging, van de geestelijke wereld die dichterbij komt en evenmin van zijn of haar engel.Door het losrakende etherische lichaam komen ook onze emoties gemakkelijker naar boven. Schaam je daar niet voor, maar besef dat het een geschenk is dat je steeds meer een volledig mens mag worden, met emoties en al. Door de sterkere verbinding met de geestelijke wereld kunnen inspiraties vanuit die wereld gemakkelijker onze ziel binnenstromen. Daardoor kunnen wij haast ongemerkt groeien in wijsheid. Zo ontluikt de ouderdoms wijsheid in ons. En niets maakt de ouder wordende mens zo mooi als ouderdoms wijsheid. Die maakt ons als oud mens tot een geschenk voor jongeren die zich kunnen laven aan onze wijsheid. Door de sterkere verbinding met de geestelijke wereld mogen we - als we oud worden - kanaal worden voor de engelen die de ontwikkelingen in onze tijd aansturen: de Tijdsgeesten. Zij hebben oudere mensen nodig (die staan immers meer open) om via hen hun heilige energieën tot op de aarde te kunnen laten uitstromen. Oudere mensen zijn daar veel meer dan jongere mensen voor geschikt, omdat ze immers (als ze zich tenminste niet afsluiten) langzaam opengaan voor de geestelijke wereld en dus tot kanaal kunnen worden.Goethe zei al: "Het kind is een realist, de jongeling een idealist, de man een scepticus en de grijsaard een mysticus." Wie als ouder wordende mens geen mysticus wordt,heeft ergens onderweg de verkeerde afslag genomen.Wie deze geheimen van het ouder worden bewust beleeft, zal ook het prachtige gedicht van Ida Gerhard dat zij "Genesis" noemde begrijpen.Het eerste gedeelte van dit gedicht luidt:Oud worden is het eindelijke vermogen veraf te zijn van plannen en getallen;een eindelijke verheldering van de ogen voordat het donker gaat vallen.Het is een opengaan van vergezichten,een bijna van gehavendheid genezen;een aan de rand der tijdloosheid wezen.Wie het ouder worden zo mag beleven, wordt niet alleen een geschenk voor de Tijdgeesten, voor de eigen engel en de gestorvenen die zijn voorgegaan, maar ook voor alle mensen op aarde die het mysterie van het ouder worden aan jou mogen aflezen.

"Ouder worden" III

Nu ik ouder word 
en meer en meer besef dat het leven eindig is, begin ik wat 
vaker terug te kijken naar hoe het was en hoe mijn leven ging: 
wat héb ik veel gezien, doorvoeld en beleefd! Ongemerkt zijn 
ze er soms ineens: de beelden van vroeger, beelden van wat 
allang voorbij is, maar wat nog steeds in haarscherpe beelden 
leeft in mijn ziel, als was het gisteren pas gebeurd. Die beelden: 
ze vertellen over een leven dat niet altijd gemakkelijk was. 
Ze vertellen over een weg die soms door diepe dalen ging. Maar 
evenzeer laten ze het hoge licht zien dat mijn weg bescheen.
Dat licht omhulde en beschermde mij, wat er ook gebeurde, 
zie ik nu. En net zo intens als het donker was, net zo krachtig was 
de stralende warmte van het licht dat mij droeg en mij heling bracht.
En nu, nu de avond van mijn leven is ingetreden, ervaar ik steeds 
sterker de behoefte om te danken: want alles wat ik doorleefde, 
maakte mij uiteindelijk zoveel rijker: in het donker ligt zoveel licht 
besloten: Terugkijkend op mijn leven, begin ik te zien dat het 
donker alleen maar de omhulling van het licht was en raak ik 
verwonderd over de geestelijke groei die ik mocht doorleven en de 
wijze leiding die ik kreeg. Nu is er nog maar een ding dat ik zeggen wil: 
dank U wel, mijn God. U, mijn rots en houvast, dank U wel.