Kenmerken leren onderscheiden van plagen en pesten

Zoals ik in de vorige post al aangaf, is het verschil tussen plagen en pesten eigenlijk niet zo heel goed. De plagerijen kunnen al heel snel uitlopen in pesterijen zonder dat je dit eigenlijk ook maar doorhebt. En voordat je het dan eindelijk in de gaten hebt dat een kind gepest wordt is er eigenlijk al op vooral emotioneel gebied schade toegebracht. Daarom wil ik je in deze post ook graag wat meer kennis en inzichten meegeven over hoe dan het verschil te kunnen herkennen tussen plagen en pesten.

Maar voordat we dat gaan doen, gaan we eerst kijken naar de groepen. Als we praten over het onderwerp pesten, zijn er altijd verschillende groepen aan te wijzen. Deze groepen zijn onder te verdelen als volgt:

De gepesten of slachtoffers.
De pesters of daders; De pester is nooit alleen. De pester heeft altijd een groepje dat meedoet met het pesten, de ‘meelopers’. Deze doen mee uit angst om anders zelf gepest te worden.
De meelopers, deze doen mee uit angst om anders zelf gepest te worden.
De zwijgende groep, ook wel de zwijgers genoemd; signaleren het pesten, maar doen zelf niet mee.
Opkomers voor de gepeste, ook wel de helpers genoemd: maken melding van het pesten bij de leerkracht of helpen de gepeste.

In iedere leeftijdsfase wordt er geplaagd. Plagen is iets wat onschuldig is en blijft, zolang er een basis van gelijkwaardigheid is en het incidenteel gebeurt. Op het moment dat het plagen steeds maar weer plaatsvindt en op een negatieve en kwaadwillende manier, dan is er dus sprake van pesten. Bij pesten is er geen sprake meer van gelijkwaardigheid, maar juist van machtsvertoon van de pester ten opzichte van het slachtoffer. Pesten komt voor in alle landen, culturen en ook in iedere laag van de bevolking. Pesten gebeurt onderling tussen zowel kinderen als volwassenen, maar vaker tussen kinderen. Een onderzoek naar gepest worden en pesten van anderen onder 90.000 leerlingen liet als resultaten zien dat pesten in verschillende mate van hevigheid voorkomt.

Pesten van anderen:

76% is enigszins betrokken.

40% is relatief sterk betrokken.

12% zijn heftige pesters.

Slechts 24% is niet betrokken.

Gepest worden:

65% wordt min of meer gepest.

40% wordt middelmatig gepest.

12% wordt ernstig gepest.

En maar 35% helemaal niet.

De gepeste

Gepeste jongeren kunnen het gevoel hebben alles fout te doen en voelen zich alleen en verdrietig. Vrienden maken is voor hen niet makkelijk wegens angst om afgewezen te worden. Door het pesten gaat de jongere geloven wat er gezegd wordt door anderen. Hierdoor kunnen zowel zelfvertrouwen als zelfrespect worden aangetast. Zij kunnen ten gevolge van het pesten verschillende psychosomatische klachten ervaren, zoals hoofdpijn, slaapproblemen, buikpijn, bedplassen en vermoeidheid.

De gepeste kan zowel direct als indirect worden gepest.

Directe manieren van pesten zijn:

• uitschelden, zogenaamd leuke opmerkingen maken, commentaar hebben op kleding, soort tas of fiets

• een kind een bijnaam geven en die steeds gebruiken en het niet meer bij de eigen naam noemen (zoals ‘hé schele’, ‘bolle’)

• fysieke agressie: pesterig steeds in de rug duwen, tegen het been schoppen, opzij duwen bij de kapstok of in een gymles, propjes gooien.

Indirecte manieren van pesten zijn:

• briefjes doorgeven, fluisteren en lachen over een kind, roddelen

• isoleren, negeren en buitensluiten, niet tegen een kind praten, niet groeten, niet mee laten doen, altijd als laatste kiezen wanneer er groepjes moeten worden gevormd, aangeven niet met dit kind te willen samenwerken

• negatief gedrag, roddelen en vervelende opmerkingen via social media.

De pester

De pesters weten zich ten opzichte van de gepeste jongere goed staande te houden zolang het schoolgaand is. De schoolprestaties, populariteit en zelfwaardering van de pesters zijn groter dan bij het gepeste kind. De populariteit en zelfwaardering echter zijn schijn. De meeste kinderen zijn bang voor de pesters. De pesters ervaren een negatief proces van sociaal leren, waarbij zij leren doelen te bereiken zonder op een sociaal aangepaste manier met anderen te onderhandelen. Het ergste is nog dat de pesters zich ergens wel schuldig voelen, maar niet weten hoe te stoppen. Tijdens de adolescentie hebben pesters meer kans op ernstige problemen waarbij alcohol en drugs een rol spelen. Zo zijn jongens bijvoorbeeld vaker bij vechtpartijen betrokken en lopen meisjes het risico om op jonge leeftijd zwanger te raken en in situaties te belanden van huiselijk geweld.

Over het algemeen laat de pester vaak de volgende signalen zien als pestgedrag:

• stoer doen en imponeren

• fysiek sterker dan de gepeste

• overheersend

• wil zichzelf ten koste van alles bewijzen

• reageert agressief bij tegenwerking

• is impulsief

• heeft grote ideeën van zichzelf

• wordt eerder gevreesd dan geliefd binnen een groep.

Vooroordelen met betrekking tot pesten

Je hebt vast wel eens opmerkingen gehoord over pesten, of eigenlijk eerder vooroordelen over pesten. In deze les zet ik er even een aantal voor je op een rijtje.

• Het slachtoffer lokt het zelf uit; Echter is het zo dat de meeste slachtoffers die gepest worden juist stil, passief en weinig weerbaar zijn.

• Pesten gaat vanzelf wel over; Op het moment dat jongeren gepest worden, staan zij per definitie al in een zwakkere positie. De spiraal van het gepest worden valt dan niet te doorbreken, waardoor zij juist in de slachtofferrol blijven zitten.

• Pesten is van alle tijden; Pesten komt al sinds mensenheugenis voor, denk maar aan de Jodenvervolgingen of de heksenverbrandingen.

• “Sla terug, verweer jezelf, dan zal het pesten wel stoppen!”; Voor de meeste slachtoffers van pesten is juist het terugslaan een probleem. Een groot deel dat slachtoffer is van pesten durft niet of nauwelijks voor zichzelf op te komen. Wanneer zij wel opkomen voor zichzelf, kan het dan weer onecht lijken. De pesters voelen hierdoor dan juist meer macht over de slachtoffers van pesten.

Wie zou deze post volgens jouw ook moeten lezen? Deel gerust!

Kenmerken plagen en pesten