Leijpark013

@leijpark013 · 20 Jun 2023

Follow Following

Leijpark013 Fijnspar

Geschreven door Thierry P. Dinjens  ·

In het Leijpark treffen we een boom aan die iedereen kent: de Fijnspar. En waarom kent iedereen de Fijnspar? Deze boom is dé traditionele kerstboom. We noemen hem in het kerstliedje  ‘dennenboom’ maar het is een spar. De verwarring is compleet als we weten dat elke spar een dennenboom is, maar dat terzijde.
Waarom de spar als kerstboom? Het begint met de boomverering door de Oude Germanen. Zij vereerden een eik welke aan de dondergod Donar gewijd was. Nu wil de aloude sage dat in het jaar onzes Heren 725 de bekende Winfried (ook wel de apostel van Duitsland genaamd) zich bevond in het hart van de Duitse deelstaat Saksen. Daar kwam hij een oude eik tegen waar omheen heidenen een kind wilden offeren. Hij redde het kind, hakte ter plekke de eik om en ziet: achter die machtige eik kwam een kleine spar tevoorschijn. De spar heeft een driehoekige vorm, een duidelijk symbool van de Heilige Drievuldigheid: De Vader, de Zoon en de Heilige Geest. Bovendien is de spar eeuwig groen, een teken van eeuwig leven en ook Jezus, uit het rijk der doden teruggekeerd, symboliseert dit eeuwig leven. En zo maakte de heidense eik plaats voor de christelijke spar. Of beter gezegd: de protestantse spar, want voor de katholieke kerk bleef het een heidens gebruik. Men hoort Jezus te eren en niet een boom. Vanuit de protestanten is het gebruik van de kerstboom bij de grote massa terecht gekomen.
De Fijnspar is een belangrijke boom voor de houthandel. De boom levert immers het geliefde vurenhout, dat allerlei toepassingen kent, van planken tot scheepsmasten, van heipalen tot violen. En: in de bouw van huizen. Daar dankt de spar zijn naam aan. Op de nok van een huis lag vroeger een houten balk, de zogeheten nokblak of vorstbalk. Deze lag in de het gevorkte uiteinde van een andere balk, de spar. Deze sparren werden gezaagd uit de sparrenboom, de spar (lees: Fijnspar) dus.
Uit de hars van de boom werd terpentijn gemaakt en zo ook pek en teer en van de knoppen maakte men het sparrenbier.
Volgens oud volksgeloof had elke Fijnspar een boomgeest en deze werd regelmatig aangesproken. Wanneer een boer jicht kreeg ging hij naar de Fijnspar met bijbehorende boomgeest en vroeg hem om de ziekte over te nemen. De Fijnspar werd vervolgens niet ziek maar gaf de aandoening door aan een passerend dier, een vogel bij voorkeur. Als tegenprestatie werd de Fijnspar goed verzorgd en zeker niet gekapt.
In het Leijpark zien we de takken met dicht opeen staande naalden  graag. Zeker in de winter als de sneeuw erop blijft liggen, dan is het net of ook wij even een bergland zijn, met dichte sparrenbossen die standhouden in extreem barre omstandigheden. Het is opvallend dat we nooit insecten rond sparren zien vliegen, terwijl er zeker een periode is dat zij bloeien. Dat heeft een reden: naaldbomen, dus ook Fijnsparren zijn windbloeiers. De bloemen worden door de wind bestoven. Later vormen zich de sparappels die doorgaans wat fijner en slanker zijn dan dennenappels.
De Fijnspar, een boom met een rijk verleden en heden waaronder wij inmiddels, waar heidenen en gelovigen samenkomen, met Kerst het stalletje neerzetten. Of niet, dan blijft het bij bontgekleurde kerstballen, slingers en hier en daar een zuurstok. Al bij al blijft het een juweel van een boom waarover we nog jaren met elkaar kunnen sparren..