Leijpark013

@leijpark013 · 16 Sep 2022

Follow Following

Leijpark013 Moerasandoorn

Gepubliceerd door Thierry P. Dinjens  · 13 september om 18:00  ·
Weet u wat lipbloemen zijn? Het zijn planten die bloemen dragen waarvan de kroonbladeren (de blaadjes van de bloem) lijken op een boven- en een onderlip. Deze 'lippen' doen dienst als landingsplatform voor insecten, vaak bijen die op zoek zijn naar nectar en stuifmeel. Lipbloemen zijn er in alle soorten en maten en veel zijn er ook bekend bij het publiek. Wat dacht u van munt, salie, dovenetel, rozemarijn, tijm en lavendel? Allemaal bekende planten met dergelijke bloemen.
Nu treffen we in het Leijpark nog een lid van deze familie aan en die is wat onbekender, maar zeker de moeite van het bespreken waard: de Moerasandoorn. Niemand weet meer precies waar het woord 'andoorn' vandaan komt; op doorns slaat het woord zeker niet daar de plant in het geheel geen doorns heeft. 'Moeras' is duidelijk: de plant staat het liefst dichtbij het water of op een landje dat onder water kan lopen.
Zoals vaak is er een dier afhankelijk van andoorns, zowel bosandoorns als de Moerasandoorn en dit is de andoornbij. Deze bij houdt specifiek van de nectar van andoorns. De beste kans om een dergelijke bij tegen te komen heb je dan ook bij een bloeiende andoorn. Op de lipbloemen aanwezig is een patroon (het zogeheten honingmerk) dat aangeeft aan het vliegend insect dat op de plant landt waarbinnen zich de nectar ophoudt. Het is een oriëntatiepunt voor insecten. Ook heel handig voor de Moerasandoorn zelf, want zo maakt zij de kans op bestuiving groter.
De Fransen noemen de Moerasandoorn (vrij vertaald) de stinkende netel. Dat komt omdat de plant bij het kneuzen (kapot maken, tot moes knijpen) een stinkende geur afgeeft. Waarom zou je de plant überhaupt willen kneuzen is dan een logische vraag. Er schijnt een sap in te schuilen dat uitstekend werkt bij wondverzorging. De Duitsers duiden een dergelijke plant aan met de term 'blutkraut' en er is een verhaal bekend van een man die ergens in het midden van de zestiende eeuw op het land aan het werk was met de zeis. De beroemde Britse kruidendokter John Gerard trof deze man aan vlak nadat hij zich gekwetst had aan het lemmet van de zeis, dat om gras en riet te kunnen doorsnijden uiteraard vlijmscherp is. De landarbeider raakte niet in paniek, plukte een handvol Moerasandoorn af, kneusde de planten en legde deze op zijn gewonde been, waarna hij weer aanving met zijn noeste vlijt. Een uitstekend middel dus, als we dit alles mogen geloven.
Nu zijn vrijwel alle lipbloemen eetbaar, met uitzondering van de wortels. Alle hierboven genoemde leden der lipbloemen kennen we in meerdere of mindere mate als keukenkruid. Op de wortels van de Moerasandoorn echter zijn knolletjes te vinden die vroeger gegeten werden. Als knol, maar ook werden de wortel fijn gemalen om er een soort deeg van te maken waarmee brood kon worden gebakken.
De plant heeft het moeilijk in deze droogte. De wortels die zo graag nat staan worden geremd in hun ontwikkeling en zo komt de plant ook minder tot bloei. In het verlengde hiervan: heel het Leijpark lijdt onder de droogte van de afgelopen zomer. Het is een slag die zij te boven moet komen, zoals zij al zoveel slagen het hoofd geboden heeft. De aanwezigheid van de Moerasandoorn  vertelt ons wel dat het park ergens toch een restje water vasthoudt. Dat is ook wel logisch aangezien de vijvers ondergronds met elkaar verbonden zijn en dat hele systeem staat op haar beurt weer in verbinding met de rivier de Ley. Deze is nog niet drooggevallen. Zo belangrijk is dit kleine riviertje voor het Leijpark. De Moerasandoorn is er het levende voorbeeld van..

#leijpark013 #moerasandootn