Leijpark013

@leijpark013 · 12 Jan 2023

Follow Following

Leijpark013 Spillebeenvlieg

Geschreven door Thierry P. Dinjens  ·

  ·
Meer dan we soms beseffen is het Leijpark een afspiegeling van de samenleving, nu en vroeger. Een samenleving kent gebruiken en verliest deze ergens weer, doordat ze vervangen worden door nieuwe technieken. Voor de zogeheten vooruitgang is dit mooi, maar er gaat wel veel oude kennis verloren. Wie kent er nog het gebruik van het spinnewiel? Voor de jonkies onder ons: het spinnewiel is niet enkel een (belangrijk) element uit het sprookje Doornroosje, maar het was in de 12e eeuw een revolutionaire uitvinding die de eeuwenoude spintol verving. Het spinnewiel stelde de spinster in staat om met een draaiend wiel, bewogen door de voet, van wol of vlas een draad te spinnen. Dit ging veel sneller dan de spintol waar men de draad met de hand op moest draaien. Het zou nog zes eeuwen duren voordat de Spinning Jenny in Engeland werd uitgevonden, een spinnewiel dat maar liefst acht klossen tegelijk van draad kon voorzien. Hierna werd het aantal klossen steeds meer uitgebreid, waardoor er de noodzaak kwam om de machine niet meer met de hand of voet, maar mechanisch aan te drijven en gelukkig kwam rond die tijd de stoommachine in zwang. De combinatie van de stoommachine en het spinnewiel betekende het begin van grootschalige textielnijverheid, waar onder andere Tilburg groot en rijk mee geworden is.
Hoe komen we hierop en wat heeft dit te maken met het Leijpark? Ik zal het u zeggen. In het Leijpark leeft een diertje dat meteen doet denken aan alles wat ik hierboven beschrijf, daar het genoemd is naar een onderdeel van het spinnewiel: de Spillebeenvlieg. De vlieg heeft hele dunne poten en ook zonder die vlieg gebruiken wij de naam 'spillebeen' nu nog voor (vooral) jongens met dunne benen. Dat 'spille' in spillebeen komt van het Middelhoogduitse (een middeleeuwse taal) woord 'spinle' later: spindel geheten. De spindel is een lange dunne stok waarop het vlas of de wol die tot draad was gesponnen opgewonden werd. De poten van de Spillebeenvlieg zijn ook bijzonder lang en dun. Hun  larven leven in de strooisellaag van het Leijpark en doen zich tegoed aan resten van zwammen, mest, schors en wortelknollen van vooral vlinderstruiken.
De volwassen vliegen maken gebruik van hun poten om te jagen op voedsel. Rond wandelend op bladeren en zelfs al vliegend bewegen de vliegen hun voorpoten in een vegende beweging heen en weer. Ze betasten zo letterlijk hun omgeving. Alles wat zij raken dat eruit ziet dat het eetbaar is, wordt verorberd. Meestal betreft het hier zeer kleine insecten. Er wordt zelfs gedacht dat mannetjes, die deze vegende beweging in de lucht maken, hiermee vrouwtjes willen lokken, onder het motto: “Kijk mijn geweldige jaagpoten eens!” Blijkbaar werkt het, want er zijn nog immer spillebeenvliegen. Voor ons betekent de vlieg een aandenken aan lang vervlogen tijden waarin men nog oude ambachten beheerste. Gelukkig is nog niet alle kennis verloren gegaan. Tilburg heeft zelfs twee textielscholen gehad waar men het spinnewiel nog leerde gebruiken. Het is mooi dat een klein diertje in het Leijpark ons er nog maar eens even aan herinnert: die oude gloriedagen. Hoe kan iemand die niet weet waar hij of zij vandaan komt, ooit weten waar hij of zij naartoe moet? De Spillebeenvlieg heeft een tipje van de sluier van ons verleden opgelicht.

#spikkebeenvlieg