Ludwig Van Beethoven - Wellingtons Sieg Order die Schlacht bei vittoria
Het is eigenlijk hoogst merkwaardig, dat een werk, dat in onze tijd nauwelijks nog uitgevoerd wordt en waar velen een beetje over meesmuilen naast de zevende symfonie Beethoven op de top van zijn roem heeft gebracht: “Wellingtons Sieg”of “Die Schlacht bei Vittoria “. Dit werk wil als groot symfonisch gedicht de zege van Wellington over de Fransen op 21 juni 1813 schilderen. Johann Nepomuk Mälzel, uitvinder van de metronoom en vervaardiger van Beethovens luisterhoorns, had de Meester ertoe bewogen deze symfonie te schrijven voor zijn mechanisch instrument “Panharmonikon”; tegelijkertijd wilde Beethoven een versie voor groot orkest maken en met beide versies wilde ze vervolgens op reis gaan – een plan, dat goede inkomsten beloofde. In de maanden augustus en september 1813 werd het werk geschreven. De eerste uitvoering op 8 december 1813 in de Universiteitszaal in Wenen, welke samenviel met de primière van de zevende symfonie, vond plaats tijdens een weldadigheidsconcert ten gunste van de in de slag bij Hanau gewonde Oostenrijkse en Beierse soldaten. Het was een enorm succes en hetzelfde geldt voor de herhaling enige dagen later en de wederopvoeringen aan het begin van het volgende jaar.
In het orkest zaten de bekendste musici van Wenen: bij de strijkers speelden een Schuppanzigh, Mayseder en Romberg; Hummel en Meyerbeer stonden aan de pauken, waarbij tot Beethovens verdriet de laatste steeds te laat inzette; het bekken werd geslagen door de 19-jarige Moscheles en tenslotte leidde Beethovens leermeester Salieri met Siboni de artillerie, d.w.z. ze commandeerden de ratels en reuzentrommels. Orkest en uitvoering stalen de show in weerwil van de persoonlijke leiding van Beethoven die door zijn doofheid zijn intenties op allermerkwaardigste wijze aan het orkest moest kenbaar maken.
Het succes van deze Veldslag-Symfonie kan men alleen al afleiden uit het feit, dat de Weense uitgever Steiner het werk niet alleen in de partijen voor de afzonderlijke instrumenten maar, wat zeer ongebruikelijk was, tegelijkertijd ook in de partituur publiceerde en daarnaast nog in zes verschillende bewerkingen van tweehandig piano tot aan volledige bezetting voor Turkse muziek! Ook al al moge dan het succes meer aan het uiterlijke effect bij een groot publiek toe te schrijven zijn, het valt daarnaast toch ook op, dat Grillparzer in zijn grafrede in èèn ademtocht noemde: “Adelaïde en Leonore! Feest van de helden van Vittoria en van het deemoedige lied van het Mis-offer!…” Ook wanneer men bedenkt, dat Beethoven volgens de overlevering, geen bijzondere betekenis toekende aan het werk, en het hoogstens waardeerde, omdat hij “de Weners ermee versloeg”, kon hij zichzelf toch ook in dit werk niet verloochenen .
Let u maar eens op, hoezeer hij al op ruimtewerking bedacht is, wanneer hij de trommels en trompetten der vijandelijke legers naderbij laat komen hoe hij door het “Rule Britannia” en “Marlborough” de Engelsen en Fransen introduceert en hoe hij, nadat in het geweld van de slag de Franse kanonnen meer en meer verstommen, het klagen van de gewonden in een mineur-variant van “Marlborough” tot uitdrukking brengt! De slag zelf doet in harmonisch opzicht denken aan “Gewitter und Sturm”, het vierde deel van de Pastorale symfonie, maar kanon- en geweervuur winnen het verre van Beethovens eigenschap zich zo duidelijk en tastbaar mogelijk uit te drukken.
