Zegt de oud-topambtenaar (73) die verantwoordelijk was voor #duurzaamheid. Die brede expertise komt niet zomaar uit de lucht vallen. Van Egmond is emeritus hoogleraar Milieu en Duurzaamheid aan de Universiteit Utrecht. De collegezalen waar hij tot voor kort lesgaf, daar zat hij zelf ruim een halve eeuw geleden ook. Met dezelfde drive als zijn studenten nu: de wereld groener maken.

Duurzaamheid draait om de houdbaarheid van onze beschaving

Dat klinkt misschien mooi, maar het is ook schrijnend. Want in de collegezalen gaat het op dit moment nog over precies dezelfde onderwerpen als vijftig jaar terug, en blijken de groene uitdagingen alleen maar groter geworden.

Waar duurzaamheid uiteindelijk om draait is al lang duidelijk volgens Van Egmond: ‘Iedereen kan zien dat het klimaat inmiddels aan het veranderen is. De kwaliteit van de Nederlandse (landbouw-)bodem gaat achteruit. De covid-pandemie heeft alles te maken met de structurele afbraak van natuur.’

De vragen die daar volgens hem bij horen: ‘Wil je dat we steden moeten gaan opgeven vanwege zeespiegelstijging? Wil je dat onze oogsten in Nederland structureel gaan mislukken? Wil je dat we vaker in covid-achtige crises terecht komen?’
Nee.

‘Oké, prima. Dan wil je dus dat onze beschaving behouden blijft, ofwel duurzaam moet worden. Dat kunnen we regelen, maar dan moet je wél even bij het kruisje van de algemene voorwaarden tekenen. Anders heb je pech.’
Wat zijn die voorwaarden dan?

Heb je een voorbeeld van een ‘probleem’ en een ‘oplossing’?
‘Ja, heel veel, maar het klimaatprobleem is het meest bekend. Dat wordt dus veroorzaakt door een enorme hoeveelheid CO2 die we de lucht inblazen.’

‘Als je naar Barcelona vliegt voor 35 euro, zijn de kosten voor je CO2-uitstoot, en de effecten daarvan op toekomstige generaties niet in die prijs verrekend. Dat zijn zogenaamde “externe kosten”, die door anderen worden betaald, een tijdje later, of elders op deze planeet. Dat is onethisch. De ervaring leert: in de vrije markteconomie, waar we helemaal idolaat van zijn, kunnen we dingen alleen oplossen met vrijemarktmechanismen. Als je iets op het voetbalveld wilt regelen, gebruik je ook geen basketbalregels. Ofwel, we moeten zo sportief zijn om onze CO2-uitstoot in de prijs te verwerken, en dan niet door het aanvinken van een zogenaamd groen vakje "CO2-compensatie" tijdens het boeken van je vakantievlucht. Nee, als we de klimaatdoelstellingen van 2030, laat staan 2050 willen halen, dan zijn er échte heffingen nodig.’
Waar moet ik aan denken?

‘Minstens 100 euro per ton uitgestoten CO2. Een retourticket naar Bali wordt dan 400 euro duurder. Dan wordt er vanzelf minder gevlogen.’
Er zijn toch meer belangen dan duurzaamheid alleen?

‘Dat klopt. Die luchtvaartmaatschappij gaat minder verdienen aan haar vluchten naar Barcelona en Bali, maar waarom is dat erg?’

‘Een bekende Oostenrijkse econoom, Joseph Schumpeter, noemde dit creatieve destructie. Dat vindt altijd plaats. De stoomlocomotief met kolen. Waar is die gebleven? De mijnen in Limburg? Die zijn dicht. Klompen maken doen we alleen nog voor toeristen. In de economie vernieuwen we voortdurend. Als we nu als samenleving tot het inzicht komen dat we minder moeten vliegen, dan is dat zo.

Lees verder: Mijn generatie houdt duurzaamheid tegen

Na ‘de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog’ zou je daadkracht verwachten van iedereen die echte verandering wil. Wanneer laat de stille meerderheid zich eindelijk horen?
Terugkeren naar het ‘normaal’ van vóór corona is waanzin. We mogen het niet laten gebeuren

My generation stops sustainability