‘Misschien wel een van mijn fijnste cadeaus…’ schrijft Anne over het roodgeruite dagboek dat zij voor haar dertiende verjaardag krijgt. Een verrassing is het cadeau niet. Anne mocht het zelf uitzoeken, waarschijnlijk in de boekwinkel vlakbij haar huis. Een paar weken daarna duikt het gezin onder in het Achterhuis. Al snel realiseert Anne zich hoe belangrijk haar dagboek en het schrijven voor haar zijn. ‘Ik ben o zo blij dat ik je meegenomen heb!' (Anne Frank, Het Achterhuis, 28 september 1942)
In 2017 is het 70 jaar geleden dat Otto Frank het dagboek van zijn dochter Anne publiceerde: Het Achterhuis. Sindsdien is het in meer dan 70 talen vertaald.
Anne wilde iets betekenen voor anderen na de oorlog. Nu, na 70 jaar, is haar boek een van de meest vertaalde boeken ter wereld. Ze heeft miljoenen lezers geïnspireerd, van kinderen tot wereldleiders.
John F. Kennedy, 15 september 1961Van de velen die door de geschiedenis heen zich hebben uitgesproken voor de menselijke waardigheid in tijden van groot lijden en verlies, is geen stem krachtiger dan die van Anne Frank.
Dagboek
Vlak voordat het gezin Frank onderduikt, krijgt Anne een dagboek als verjaardagscadeau.
In de schuilplaats heeft Anne veel steun aan haar dagboek. Het dagboek is haar vriendin, haar vertrouweling. Ze ontdekt dat schrijven haar gelukkig maakt.
”Ik zal hoop ik aan jou alles kunnen toevertrouwen, zoals ik het nog aan niemand gekund heb, en ik hoop dat je een grote steun voor me zult zijn.”
Anne Frank, Het Achterhuis, 12 juni 1942
Tijdens de onderduik besluit Anne haar dagboek als een vriendin te beschouwen die ze Kitty noemt, dat maakt het schrijven gemakkelijker. Bovendien, “en daar is het hele dagboekidee om begonnen” bekent ze, ontbreekt het haar aan een echte vriendin. “Ik kan met geen van mijn kennisjes iets anders doen dan pret maken. Ik kan er nooit toe komen eens over iets anders dan over de alledaagse dingen te spreken of wat intiemer te worden, daar zit ‘m de knoop. Misschien ligt dat gebrek aan vertrouwelijkheid bij mij, in ieder geval het feit is er en het is jammer genoeg niet weg te werken. Daarom dit dagboek.”
En ze begint er bijna elke dag ijverig in te schrijven. Het leven dat ze nu leidt is totaal anders dan het zorgeloze leventje van daarvoor. Anne zit vol levenslust en het valt haar zwaar dat ze niet naar buiten kan en zo vaak stil moet zijn. Het dagboek helpt.
Anne Frank, Het Achterhuis, 16 maart 1944"Het fijnste van alles vind ik nog dat ik dat wat ik denk en voel tenminste nog op kan schrijven, anders zou ik compleet stikken."
Meer dan twee jaar lang schrijft Anne in haar dagboek. Dagelijkse gebeurtenissen in de schuilplaats, haar angsten: ze laat tot in detail zien wat ze denkt, voelt en meemaakt. Af en toe durft Anne ook te dromen over ‘na de oorlog’. Al schrijvend ontwikkelt ze bovendien haar ideeën over de wereld, het geloof en de natuur die ze zo mist.
Annes religieuze besef geeft haar troost en ze verbindt dit met de natuur. Voor de onderduik gaf Anne niet zoveel om de natuur, maar nu ze lange tijd binnen opgesloten zit, beseft ze wat ze mist. Ze is overtuigd van de helende werking van de natuur. Volgens Anne zou iedereen die ongelukkig is een tijd in de natuur moeten doorbrengen, om zich weer beter te voelen.
De kastanjeboom waar Anne over schrijft, gefotografeerd door het zolderraam van het achterhuis, 2005.
Fotocollectie: Anne Frank Stichting / foto: Hans van den Heuvel.
Annes werk bestaat uit meer dan alleen het dagboek. Ze schreef ook korte verhaaltjes, een begin van een roman en ‘mooie-zinnen’. In mei 1944 besluit Anne een roman te maken, zodat mensen na de oorlog kunnen lezen over het leven als onderduiker. De titel: Het Achterhuis.
Ze begint daarom met herschrijven. Steeds meer wordt haar duidelijk dat ze na de oorlog iets wil doen met haar schrijftalent. Haar grote droom is om een journaliste te worden en daarna een beroemde schrijfster. En als ze geen talent heeft om voor boeken of kranten te schrijven, dan kan ze nog altijd voor zichzelf schrijven, zo stelt ze zich voor.
Maar Anne krijgt het niet af. Voordat ze klaar is, wordt ze ontdekt en gearresteerd.
Het laatste losse vel van Anne Frank draagt de datum 29 maart 1944.
Meer dan 70 vertalingen in 70 jaar
Op 25 juni 1947 heeft Otto de wens van zijn dochter vervuld. Op die dag verschijnt Anne Franks ‘Het Achterhuis. Dagboekbrieven van 12 juni 1942 - tot 1 augustus 1944’. Van de eerste oplage worden 3.000 exemplaren gedrukt. Het boek krijgt in Nederland lovende kritieken. De eerste Nederlandse druk is dan ook al snel uitverkocht. Al na een half jaar, in december 1947, verschijnt de tweede druk.
In 1952 verschijnt ‘The Diary of a Young Girl’ in de Verenigde Staten en in Engeland, bij uitgeverij Doubleday. Het boek komt in de Verenigde Staten uit in een bescheiden oplage van 5.000 exemplaren. Dan verschijnt er een lovende recensie in de New York Times, en er komt er een tweede druk van 15.000 exemplaren. En een paar dagen later komt er een derde druk van 45.000.
In de jaren daarna verschijnen er meer vertalingen. Inmiddels is het boek vertaald in meer dan 70 talen.
Er zijn wereldwijd meer dan 25 miljoen exemplaren verkocht en het boek is daarmee een van de meest verkochte boeken ter wereld.
Anne Frank heeft met haar dagboek miljoenen mensen bereikt. Ze hoopte de lezers ervan te overtuigen om zich in te zetten voor gelijkheid en mensenrechten. Dat is gelukt.
Nelson MandelaOp Robbeneiland lazen velen van ons het Dagboek van Anne Frank. We putten er moed uit. Het gaf ons kracht en versterkte ons in het vertrouwen in de onoverwinnelijkheid van vrijheid en gerechtigheid.
Voor mij en miljoenen andere mensen in de wereld is Anne Frank een inspiratie, een held die dankzij haar dagboek nog dagelijks in vele harten verder leeft.
