Natuurpark Berg en Bos: Sprengenvallei
Landgoed Berg en Bosch werd in 1917 aangekocht door de gemeente Apeldoorn met de bedoeling er een groot woningplan uit te voeren. De crisisjaren brachten hier verandering in en de oorspronkelijke plannen werden maar voor een deel uitgevoerd. Het 250 ha natuurpark grenst aan de Kroondomeinen van Paleis het Loo. Historie en cultuur treffen hier elkaar in een uniek natuurgebied, met authentieke planten, bomen en dieren van de Veluwe. Natuurpark Berg en Bos kent een aantal mooi uitgezette wandelroutes.
De kortste route is die door de Sprengenvallei.

De beenspieren worden af en toe goed getest met de steile hellingen die je op je pad tegenkomt.



Bijna aan het eind van de route ontdek ik een mysterieus beeld beneden in het landschap.
Het blijkt de ‘Stenen Man’ te zijn.

Dat verdient een stukje uitleg:
De aardkorst bevat maar liefst 5% ijzer.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat dit metaal overal in de bodem aanwezig is. In feite ligt het voor het oprapen. Wie het zand op de Veluwe wat beter bekijkt, zal zien dat de afzonderlijke korreltjes een gele of bruine, en soms zelfs een rode kleur hebben.
Zand bestaat in onze contreien voor het overgrote deel uit kwartskorreltjes en die hebben in reine vorm een transparant-witte kleur. Dat ze er geel, bruin of rood uit zien, komt doordat er een huidje van ijzeroxide omheen zit.
Vaak werkt het ijzeroxide als een cement waardoor kwartskorreltjes aan elkaar vast geplakt worden.. Je krijgt dan een soort ijzerzandsteen.
Soms vormt deze ijzer zandsteen een dikke laag (een bank) in de bodem. Het komt zelfs voor dat grind in de bodem door ijzeroxide aan elkaar geplakt wordt, waardoor een natuurlijk beton ontstaat.
Een mix tussen zandsteen en grind is eveneens mogelijk. Dan ontstaat zand met hier en daar een steentje of zand met een laagje stenen erin. We spreken bij dergelijke door ijzeroxide vast geworden bodemlagen ook wel van ijzeroer.
Ook in de bodem van Berg en Bos komen banken ijzeroer voor. Toen in 1932-1933 de vijver en de Sprengenvallei gegraven werden, leverde die ijzeroer nogal eens problemen op doordat hij door zijn hardheid moeilijk weg te graven was. Meestal had men nogal wat speelruimte en kon eromheen gegraven worden. Toen het graafwerk vlakbij de Laan van Spitsbergen kwam, stuitte men op een bank ijzeroer. Er kon niet veel meer van de richting afgeweken worden en men moest zich met houwelen en beitels een weg door de harde bodemlaag banen.
Deze ijzeroerbank is hier goed zichtbaar in de helling aan de overkant van het water.