Evolutie: Olifantenvrouwtjes worden geboren zonder slagtanden

Olifanten gebruiken hun slagtanden als gereedschap. Als ze dat niet kunnen, heeft dat gevolgen voor het lokale ecosysteem. Door stroperij worden er steeds vaker olifantenvrouwtjes geboren zonder slagtanden. Het is een voorbeeld van snelle evolutie, veroorzaakt door de mens.

Dit trieste balans is het gevolg van jarenlange ongeëvenaarde Ivoorstroperij zorgde voor de snelle evolutie van slagloosheid bij Afrikaanse olifanten.

In Mozambique woedde tussen 1977 en 1992 een burgeroorlog, die gepaard ging met veel ivoorjacht. In het nationale park Gorongosa nam de hoeveelheid olifanten en andere grote grazers in die periode af met ruim 90 procent. Op basis van oude videobeelden zagen de onderzoekers dat die afname gepaard leek te gaan met een verdriedubbeling van het aantal slagtandloze vrouwtjes onder de olifanten: dat percentage nam toe van 18,5 procent voor tot 50,9 procent na de oorlog.Om te zien of die toename kwam door natuurlijke selectie op erfelijke eigenschappen, bestudeerden de onderzoekers het olifantengenoom. Zo vonden ze twee genlocaties waarvan bekend is dat ze betrokken zijn bij de ontwikkeling van zoogdiertanden, en die de slagtandloosheid kunnen verklaren.

'We willen weer slagtanden van olifanten verkopen'
Handel in ivoor is verboden, maar een paar Afrikaanse landen zien dat liever anders. Ze willen weer slagtanden van olifanten kunnen verkopen.

Olifanten met slagtanden juist essentieel kunnen zijn voor ecosysteemherstel. Ze worden onder andere gebruikt om ondergronds naar voedsel te zoeken, en om bomen te schillen. Doordat die bomen vervolgens afsterven, ontstaan er open plekken die weer plaats kunnen bieden aan andere soorten. Een gebrek aan slagtanden kan zodoende leiden tot dichtere bebossing en zelfs tot afname in biodiversiteit. Zodoende zou het geleidelijke verdwijnen van de vrouwelijke slagtanden ervoor kunnen zorgen dat pogingen tot natuurherstel er hinder van ondervinden en vertraging oplopen, waarschuwen de auteurs. „Olifanten zijn ecosysteemingenieurs”, zegt ook Schilthuizen. „Ze trekken hele bomen omver met hun slagtanden. Dus als er minder vrouwtjes met slagtanden zijn, dan zal dat zeker een effect hebben op de structuur van het landschap.”
Bron: Science