In het boek, De kracht van Kwetsbaarheid van Brené Brown staat dat de meeste onderzoekers en hulpverleners die zich bezighouden met schaamte het er over eens zijn dat het verschil tussen schaamte en schuld ligt in het zeggen, ik ben slecht of wat ik deed was slecht.
"Schuld = wat ik deed was slecht"
"Schaamte = ik ben slecht"
Ik ben opgeleid met Past Reality Integration Theorie en voor mij zijn dit twee aspecten van de drie die samen de Primaire Afweer vormen. De laatste is het gevoel dat iets teveel, te groot, te moeilijk voor je is en je het gevoel hebt dat het je 'niet gaat lukken' omdat je ervan overtuigd bent dat het te veel, te groot, te moeilijk is.
Het is mijn persoonlijke ervaring dat deze drie aspecten met elkaar lijken samen te werken. in een soort van glijbaan effect, waardoor je van het ene gevoel met bijbehorende gedachte naar de andere glijdt. En dat je bijna altijd uitkomt bij schaamte, conform de definitie van Brené Brown. De gedachten bekrachtigen elkaar.
"schaamte is het intens pijnlijke gevoel dat voortkomt uit de overtuiging dat we niet goed genoeg zijn en daarom geen liefde waard zijn en er niet bij horen"
Bijvoorbeeld, je denkt, oh jeeh, die opdracht gaat mij niet lukken, dat is te veel! ..... dan komt er wellicht een volgende gedachte op,........dat het gaat mislukken, is dus mijn schuld, omdat ik het niet kan... en dan komt de laaste gedachte..... zie je wel... het ligt aan mij want ik ben niet .......... genoeg, (vul maar in ... allemaal varianten op, ik ben slecht).
Ze lijken dus aan elkaar verbonden, ook al ben je je niet van de 'onderlaagjes en linken' bewust. Als ik bij mezelf verder vraag (of bij iemand anders) kom ik altijd uit op het laatste, de diepe overtuiging dat ik niet...... genoeg ben. En als ik dat dan weer spiegel naar, wat ben ik dan wel, dan komen er bij mij woorden op zoals, ik ben mislukt, verrot, slecht, lastig, teveel, veroorzaker van (alle) ellende, verpester, niet welkom. Dat zijn woorden die een weerspiegeling zijn van mijn Oude Realiteit en Oude Pijn. Ergens heb ik in mijn prille kindertijd deze boodschappen (die op mij afkwamen) zo 'begrepen en opgeslagen'.
Bij de PRI worden 5 afweren benoemd. Angst, Primaire Afweer, Valse Hoop, Valse Macht en Ontkenning van Behoeften. Brené Brown heeft het angst en daarna over Schaamte en dan super je best doen of uithalen naar anderen en het jezelf verdoven. Ter vergelijking
PRI
- Angst
- Primaire afweer (schuld - schaamte - teveel)
- Valse Hoop (je best doen, pleasen)
- Valse Macht (de schuld ligt bij anderen)
- Ontkenning van Behoeften (onverschilligheid, weinig voelen door verdoven van gevoelens)
Brené Brown
- Angst
- Schuld & Schaamte
- Je best doen, pleasen
- Je afreageren, anderen de schuld geven
- Jezelf verdoven, met alcohol, drugs, werken, sporten, enzovoorts
Niet zo verschillend dus. Twee onderzoekers die tot dezelfde beschrijvingen van overlevingsmechanismen zijn gekomen. Wat verschilt is hoe ze het noemen. En wat ook verschilt is dat bij PRI onder de 5 afweren de werkelijke reden wordt benoemd waarom deze afweren worden geactiveerd. De Oude Pijnen, voorkomend uit Oude Realiteiten. Of in ieder geval de realiteit zoals het door het kleintje beleeft is en waarvoor het is beschermt zodat het niet 'volledig' is gevoelt, door te verdringen en af te schermen met de afweren.
Bij Brené Brown wordt de schaamte als de aanjager van alle andere vormen van overleven beschreven en ik ben het met haar eens dat deze vorm van 'denken over jezelf' heel pijnlijk is. In ernstige vorm kan dit leiden tot het niet meer willen leven. Ook dat wordt door zowel Ingeborg Bosch als door Brené Brown beschreven.
Wat ook bij allebei zeer belangrijk is, is het kunnen herkennen van deze mechanismen als, afweer, overleving.. geraakt zijn dus. Zodat je daarna kan leren erop bij te sturen. Zodat je niet meer zo totaal gegijzeld blijft door de geactiveerde gevoelens en bijbehorende gedachten, denkend dat jouw gedachten juist en normaal zijn.
Ze pleiten wat mij betreft beiden voor bewustwording en daar kan ik het alleen maar mee eens zijn.
Gebruikte bronnen:
De Kracht van Kwetsbaarheid - Brené Brown
Alle boeken van - Ingeborg Bosch
