Etherische oliën zijn eigenlijk geen oliën. Ze bevatten namelijk geen vet. Ze worden zo genoemd omdat ze net als olie niet oplossen in water. Etherische oliën bestaan uit vluchtige, geurige stoffen zoals alcoholen, esters, mono terpenen (terpenoïden), fenolen, aldehyden en tal van andere moleculen. Planten gebruiken deze stoffen als klierstoffen (ze regelen de stofwisseling), zijn de levenskracht van de plant en het verdedigingsmechanisme tegen ziekte kiemen als bacteriën en virussen. Deze eigenschappen maken etherische oliën zeer waardevol voor het menselijk lichaam. Iedere olie heeft zijn eigen unieke samenstelling en dus unieke werking. Zo is lavendel rustgevend en spijk lavendel juist opbeurend.

Etherische oliën vermengen makkelijk met vetten. De huid bestaat voor een groot deel uit vetten en etherische olie dringt hierdoor snel en diep in de huid en komen zo in de bloedbaan terecht. Via inhalatie, bijvoorbeeld door verneveling,  bereiken de stoffen in de olie ook de bloedbaan. Door de kleine moleculen kunnen etherische oliën zelfs de hersenen bereiken. Zo kan rozemarijn olie de concentratie verhogen en het geheugen verbeteren door deze eigenschap.  Omdat bij kinderen het zenuwstelsel nog niet volgroeid is mogen veel etherische oliën niet gebruikt worden bij kinderen onder de 2 jaar, zwangere- en zogende vrouwen. Uitzonderingen zijn lavendel, mandarijn, roomse kamille en ravensara.

Etherische oliën zijn sterk geconcentreerd. Je kan het vergelijken met geconcentreerd sap. Om geconcentreerd sap te kunnen drinken moet je het aanvullen en mengen met water. Om deze redenen mag je etherische olie nooit puur op de huid of in een bad gebruiken. Vermeng het altijd met een basis olie en nooit meer dan 2%. Dus op 100 ml basis olie maximaal 2 ml etherische olie (ongeveer 60 druppels). Voor kinderen geldt een lagere concentratie afhankelijk van leeftijd. Verdunnen tot maximaal 1%, dus 1 ml op 100 ml basisolie. Alleen therapeuten mogen met hogere concentraties werken.

Etherische oliën worden op verschillende manieren gewonnen. De meeste worden verkregen door stoomdestillatie. Hierbij wordt stoom door het plantmateriaal gevoerd, afgekoeld en opgevangen. Hierna drijft de “olie” op water. Dit wordt gescheiden in etherische olie en hydrolaat. Op deze manier verkregen olie laat geen vlekken na.

Een andere manier is persen. Vooral citrus oliën worden op deze manier gewonnen. Het plantbestand, meestal de schil, wordt koud geperst om de olie te winnen. Om het verschil aan te tonen noemen we deze oliën essentiële olie (niet te verwarren met het engelse essential oil). Deze oliën laten vlekken achter en de meeste zijn fotosensitizerend, wat inhoud dat je met deze olie op je huid niet in de zon moet gaan zitten.

Enfleurage is een proces om etherische olie uit tere bloemen te verkrijgen. Hierbij worden de tere bloemblaadjes in een dunne laag speciaal vet gelegd. Na ongeveer 24 uur worden de blaadjes ververst en dit proces kan tot 70 keer herhaalt worden. Hierna wordt het vet gewassen met zuivere alcohol. De etherische olie op deze manier verkregen noemen we absolu. Jasmijn en rozen olie zijn absolus en onder andere om deze reden erg duur.

Tenslotte worden er op internet etherische oliën aangeboden die absolute genoemd worden. De oliën worden verkregen door het plantmateriaal te overgieten met een oplosmiddel, solventen genaamd. Dit zijn over het algemeen giftige oplosmiddelen en deze kunnen niet volledig uit het eindproduct verwijderd worden. Hierdoor zijn ze gevaarlijk en je zal ze in de winkel dan ook niet tegen komen.