Op 16 december 2016 zal het precies 500 jaar geleden zijn dat Thomas More ( 1478-1525), een Engels humanist en staatsman zijn ' Utopia' publiceerde in Leuven.
Dit wordt gevierd met een tentoonstelling in Leuven van 20 oktober 2016 tot 17 januari 2017 waarbij de Italiaanse schrijver Umberto Eco de gastcurator zal zijn.
In 1516 werd het boek in het Latijn gedrukt bij Dirk Martens in Leuven.
Er worden verschillende redenen aangehaald waarom een Engelsman zijn boek publiceerde in de Nederlanden:
- er was een grote persvrijheid
- More vreesde kritiek op zijn boek uit Engeland
- hij wou doorbreken in de Nederlanden
- Thomas More vond dat Dirk Martens het best geschikt was om zijn boek uit te geven
Wat ook zeker is dat Thomas More zijn werk vooraf liet lezen door zijn vriend en geestesgenoot uit Rotterdam,Desiderius Erasmus.
Erasmus die zijn meesterwerk ' Lof der Zotheid' aan Thomas More had opgedragen.
Een boek waarin Erasmus op een satirische wijze de draak steekt met de op dat ogenblik geldende mistoestanden in de Kerk, en waarin hij oproept tot kerkelijke hervorming en herbronning.
het Utopia van Thomas More is een kritiek op de fundamenteel onrechtvaardige maatschappelijke toestanden in Europa.
Utopia is een fictief eiland waar de ideale maatschappij zich afspeelt.
Privébezit bestaat er niet want dit leidt volgens More tot maatschappelijke ellende.
De godsdiensten hebben gelijke rechten.
In Utopia heerst sociale gelijkheid.
Vrouwen hebben de mogelijkheid zich te ontwikkelen.
Er is een strikte gezins- en huwelijksethiek.
Zieken worden met liefde en de nodige aandacht verzorgd en zelfs euthanasie is mogelijk.
Er is een democratisch bestuur onder leiding van een verkozen vorst, die zonder toestemming geen beslissingen neemt en ook afgezet kan worden.
Utopia bestaat uit 2 boeken; in het eerste boek geeft More een kritische analyse van de Engelse economische orde, daarin haalt hij zwaar uit naar de kapitalisering van het Engelse platteland.
De onteigening van grote stukken grond van de boerenpachters ten voordele van de landadel. De nieuwe grootgrondbezitters omheinden deze dorpsgronden en lieten er schapen grazen. Het draaide allemaal om de wol, voor de export naar het vasteland.
More komt tot de conclusie dat velen tot de bedelstaf gebracht worden als er geen einde komt aan de opkooppraktijken van de rijken. 'De treurige armoede, en dat gebrek aan geld gaan gepaard met een totaal ongepast verlangen naar luxe' zo stelt hij.
More beschrijft ook een bepaalde vorm van basisinkomen schema als een betere manier om diefstal te bestrijden dan dieven de doodstraf te geven, hetgeen het bijkomende oninteressante neveneffect heeft dat de moordcijfers enkel stijgen....
" No penalty on earth will stop people from stealing, if it is their only way of getting food.
It would be far more to the point to provide everyone with some means of livehood."
( foto: www.tower.com )
In het tweede boek beschrijft More de juiste tijdsindeling.
In Utopia mag iedereen de tijd dat hij vrij is van zijn werk voor bezigheden gebruiken die hij zelf heeft uitgekozen en de meesten houden zich in deze tussenuren bezig met intellectuele arbeid.
Omdat de adel en de rijken het in Utopia niet meer voor het zeggen hebben, bestaat er ook een andere morele orde.
Oorlog is een laatste redmiddel enkel om het eigen land van een buitenlandse agressor te verlossen of om een bevriende natie te bevrijden.
Een aantal experimenten met de ideale staatsvorm liepen doorheen de geschiedenis zeer slecht af. Daarom zal Utopia waarschijnlijk steeds een fictief eiland blijven....
Toch valt ook nu nog heel veel te leren uit het 500jaar oude Utopia van Thomas More:
Utopia laat ons lessen trekken uit wat fout loopt in tijden van crisis en zou een catastrofe kunnen vermijden ten gevolge van extreme ongelijkheid, armoede en oorlog.
Utopia is een handleiding om door te gaan, in hoop, durf en empathie om oplossingen voor te stellen en deze op een democratische wijze af te dwingen!
bronnen en verdere info:
http://basicincome-europe.org/ubie/brief-history-basic-income-ideas/
http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/cultuur%2Ben%2Bmedia/kunsten/1.2513750
http://www.spectator.co.uk/2016/01/even-corbyn-would-find-thomas-mores-utopia-too-leftwing/
http://illuminare.be/search-utopia-1516
Cultuurwetenschappen OU
( kopfoto: Utopia, www.artsandsciences.colorado.edu)
