Tukdam: een kwestie van leven en dood
In het Westen wordt de dood beschouwd als iets definitiefs. Maar een bijzonder Tibetaans fenomeen toont aan dat de grens tussen leven en dood soms helemaal niet zo duidelijk is.
In wat de Tibetanen tukdam noemen, sterven boeddhisten op gecontroleerde manier in meditatie. En hoewel ze klinisch dood zijn verklaard, blijven ze vaak rechtop zitten in een meditatiehouding. Hun lichamen vertonen dagen en soms wekenlang geen tekenen van verval. Vanuit het Tibetaans-boeddhistisch standpunt is de persoon nog niet overleden, het bewustzijn is nog steeds aanwezig en behoedt het lichaam voor ontbinding.
Deze speelfilmdocumentaire onderzoekt een fenomeen dat leven en dood in ongekende mate vervaagt. In wat Tibetaanse boeddhisten 'tukdam' noemen, sterven gevorderde mediteerders op een bewust gecontroleerde manier.
Hoewel ze volgens onze biomedische maatstaven dood zijn, blijven ze vaak rechtop zitten in meditatie; opmerkelijk genoeg blijven hun lichamen dagenlang, soms weken na de klinische dood, fris en levensecht, zonder tekenen van verval. Na baanbrekend wetenschappelijk onderzoek naar tukdam en ons meenemend in intieme doodsverhalen van Tibetaanse mediteerders, plaatst de film wetenschappelijke en Tibetaanse perspectieven tegenover elkaar in een poging het mysterie van 'tukdam' te ontrafelen.
De wetenschap staat vooralsnog voor een raadsel: de Iichamen van sommige boeddhistische monniken lijken na hun dood niet te vergaan. Ze blijven gewoon rechtop zitten, alsof ze een dutje doen. Volgens de eminente Amerikaanse neurochirurg Richard Davidson bevinden zij zich wellicht in ‘de meest rudimentaire vorm van bewustzijn die nog optreedt na het moment dat iemand als dood wordt beschouwd volgens de gangbare westerse definitie’. En dit zou dan weer elementaire vragen oproepen over de menselijke geest en hersenen.
Een klein groepje wetenschappers gaat tukdam eens door de wetenschappelijke molen halen.
Zij beginnen data te verzamelen bij boeddhisten die het mediteren volledig hebben verinnerlijkt, verdiepen zich in hun leefwijze en onderzoeken verder de levenloze lichamen van monniken in tukdam. In hoeverre valt aan de hand van onder andere hun hartslag, ademhaling, lichaamswarmte, hersenactiviteit, ontbinding en soepelheid van de huid empirisch vast te stellen dat ze het gebruikelijke post-mortem proces inderdaad hebben uitgesteld?
