Decennialang wist de #vakbeweging het leven van arbeiders te verbeteren. Op den duur hadden die allemaal een auto, een kleurentelevisie en jaarlijks een vakantie aan de Costa del Sol. Maar vanaf de jaren zeventig verloren de vakbonden aan invloed. Waar ging het mis?

De natte droom van Wiebes en andere neoliberalen! Heel lang gold het zogenoemde ‘coalitieverbod’: zowel werknemers als werkgevers mochten zich niet organiseren of actie ondernemen om bepaalde eisen of voorwaarden af te dwingen. Voor arbeiders betekende dit dat ze niet mochten staken en geen vakbonden mochten oprichten. Arbeidsvoorwaarden waren een kwestie van afspraken tussen de individuele werknemer en de individuele werkgever. Er waren geen wettelijke regelingen en de werknemer werd ingehuurd als het nodig was. Met de werkgever sprak hij de beloning af, en zodra er geen werk meer was of hij niet meer in staat was te werken verviel de afspraak. Kortom, iedere fabrieksarbeider, grondwerker, boerenknecht en sjouwer in de haven was in feite een zzp’er avant la lettre. De natte droom van Wiebes en andere neoliberalen!

Vooral sinds de financiële crisis van 2008 is het aantal mensen zonder vast arbeidscontract enorm gestegen.

Momenteel telt Nederland maar liefst 3 miljoen ‘flexwerkers’ – oproepkrachten, uitzendkrachten en zzp’ers –, wat meer is dan een derde van alle werkenden.

Steeds meer jonge mensen starten een kleine onderneming. Uiteraard heeft dit grote gevolgen voor de vakbeweging. Momenteel zijn ongeveer 1,6 miljoen mensen lid van een vakbond. Dat zijn er 100.000 meer dan in 1970, maar toen was de beroepsbevolking – die overwegend uit mannen bestond – bijna tweemaal zo klein. Vooral flexwerkers zijn moeilijk te organiseren, maar dat is niet de enige reden dat minder mensen de weg naar een vakbond weten te vinden.

Het zelfbeeld van werknemers – en veel zzp’ers zijn nauwelijks veredelde werknemers – is ook sterk veranderd. Wie niet beroemd wordt of een florerend eigen bedrijfje weet op te zetten, is feitelijk een ‘loser’. Werken voor een ander is eigenlijk alleen iets dat je tijdelijk doet, en de vakbeweging is dus feitelijk een vergaarbak van sukkels.

Flexwerkers blijven moeilijk te organiseren en de neoliberale mentaliteit verandert ook niet heel snel. Sommigen verwarren bijvoorbeeld de recente acties van boze boeren met acties van vakbonden, maar dit is een misverstand.

Boeren zijn ondernemers en geen werknemers, en dat willen ze ook helemaal niet zijn. De Farmers Defence Force moet daarom niet worden gezien als militante vakbond, maar eerder als de knokploeg van het rechtspopulisme.


Afbeelding van Nicajo via Pixabay Staking bij Amazon


Vakbond in verval