Emigratie: Van Gastarbeider naar Economische vluchteling

In de jaren '50 en '60 heten de economische vluchtelingen van nu Gastarbeiders. De eerste gastarbeiders kwamen voornamelijk uit Italie en Spanje.Met gastarbeiders worden in Nederland werkende mensen bedoeld die tijdelijk naar een ander land komen om daar arbeid te verrichten. De beweegredenen zijn vrijwel altijd economisch: er waren te weinig arbeiders om de fabrieken draaiende te houden en in het thuisland was er een te kort aan werk.

Omstreeks 1930 betrof het zo’n 12.000 buitenlanders, die voornamelijk uit Duitsland, Slovenië en Polen afkomstig waren. Tijdens de crisisjaren 1930 liep dit aantal sterk terug, tot ongeveer 3.900 buitenlandse gastarbeiders in 1939. Al in 1949 kwamen, na het afsluiten van een wervingsverdrag, de eerste Italiaanse gastarbeiders naar Nederland. Dit gebeurde toen op eigen initiatief of via gerichte uitnodigingen van Nederlandse fabrikanten en ondernemers. Vanaf beginjaren 1950 begon de economische situatie in Nederland te verbeteren, waardoor met name in de industrie en het bedrijfsleven behoefte ontstond aan meer personeel. De Italianen, tot 1963 kwamen er zo’n 3000 tot 4000 naar Limburg, gingen vooral in de mijnen in Limburg aan de slag. Overigens werkten er voor 1945 al veel gastarbeiders in de Limburgse mijnen. Vanaf 1955 kregen naast de mijnen ook andere Nederlandse bedrijven toestemming om Italiaanse gastarbeiders te werven. Ze gingen vooral in de Randstad aan het werk, onder meer in de industrie in Leiden, de havens van Rotterdam en Amsterdam, de Hoogovens bij IJmuiden en in de textielindustrie in Twente.

Het is 52 jaar geleden dat Nederland en Marokko een 'wervingsverdrag' tekenden. Daarin werd afgesproken op welke manier Marokkaanse gastarbeiders naar Nederland konden komen en wat ze daarvoor terugkregen. Gastarbeiders werden in Marokko actief geworven door de Nederlandse overheid, die daar ter plekke een soort rekruteringsbureau voor had.

Gastarbeiders vermaken zich in een tehuis voor gastarbeiders te Rotterdam. Ze krijgen van vrijwilligers les in de Nederlandse taal. Met verder beelden van Juan Maneiro uit Spanje op zijn werk en tijdens de Nederlandse les en Achmed Moktari uit Marokko op zijn werk als soldeerder en op de markt.

Gaan gastarbeiders onze economie redden? Een tweeluik over arbeidsmigratie. Nog nooit waren er zo veel vacatures als nu. Kunnen buitenlandse arbeidskrachten helpen om onze economie draaiende te houden? In deze podcast wordt ingegaan op de geschiedenis van arbeidsmigratie en de lessen die daaruit kunnen worden getrokken.