De vorige keer was het verhaal eigenlijk midden in een brief blijven steken en ik wil nog iets vertellen over de periode in Tanger, dat mijn oom daar als vluchteling bij de Nederlandse ambassade zijn hand moest ophouden als zovelen. Ik heb over die tijden een boek gelezen van de schrijfster Dola de Jong, die later met haar toenmalige echtgenoot in de VS is gaan wonen.
Het boek heet "En de akker is de wereld", reeds in mijn jeugd hoorde ik hierover lovende boekbesprekingen op de radio. Later kwam het televisietijdperk en is het boek in vergetelheid geraakt. Onlangs is het weer in herdruk verschenen en ik had het al vele malen gelezen omdat het zo'n fantastisch boek is
( Gelukkig was ik het eens tegengekomen bij een partij oude boeken ! ) Maar goed, ik heb er dus iets mee omdat mijn oom daar toen ook was !
In het boek komt die consul van Balekom dus voor, maar ook en vooral het verhaal van Aart en Lies, twee in Europa en vervolgens in Tanger verdwaalde en gevluchte idealisten, hij heette volgens de brieven Bob Rädecker van de bekende familie en zij hadden onderweg in Frankrijk ook nog eens zes kinderen geadopteerd ( het waren de Poolse Luba en Maria,de Duitse Hans en Rainer, de Franse Pierre en de Vlaamse Berthe) behalve dat hadden zij zelf een baby, die Dolfje werd genoemd.
Die kinderen werden in Tanger aan het werk gezet in een eindeloze sleur om de steeds dorstige tuingrond te besproeien met gieters water uit de put.Zij waren zeer gastvrij voor iedereen ook omdat zij daar zo geïsoleerd waren, en ook mijn oom was daar meermalen te gast als medelander om thee te drinken (men deelde als het ware in elkaars armoede met een zekere blijmoedigheid ) Wat de brief van 10 september 1940 uit Tanger betreft volgt hier nog een deel :
............... en de laatste tijd slaap ik op de voorplecht daar de boot nu ook zijn aandeel in Tangersch ongedierte heeft. Bijna de geheele bevolking heeft syph. veelal gecombineerd met schurft, van het laatste komt niemand op den duur vrij.
Er bestaat hier natuurlijk een handel in smokkelwaren en nog veel interessantere artikelen. Twee Hollanders loopen hier al rond met de sporen van een roofoverval, maar onder de Hollanders is nog niemand spoorloos verdwenen, hetgeen ook nog wel komen zal.
Onder die Hollanders zijn trouwens ook zeer frissche nummers en rare Pappenheimers. Eén is b.v. baas van een bepaald soort huis terwijl een ander alleen leeft van wat zijn vrouw opbrengt. Een hier gevestigde Hollandsche dokter ( zich noemende psychiator ) loopt met bloeddorstige moordplannen tegen de consul rond (die zich daartegen een lijfwacht van Arabieren heeft aangeschaft). Volgens een zekere Duwaar heeft hij de dokter een keer meegemaakt in de gedaante van het monster van Frankenstein.
Noot 1 onderaan de tekst !
Deze Duwaar, die altijd gedurende 15 jaar in zijn eentje op een ezeltje, de binnenlanden van Fransch Marocco introk op zoek naar mijngebieden werd bij het uitbreken van de oorlog uit het Fransch gebied gezet, krijgt nu van het consulaat Frs.10,-- per dag en is juist verhuisd van een bad-huisje waar hij 's nachts door de zandvlooien werd rondgedragen naar de karavaanwagen van Rädecker ( een neef van de bekende ).
In deze wagen wilde Rädecker met zijn vrouw al kaarten verkoopende, een tocht om de wereld maken. Alles ging min of meer goed tot Casablanca, waar zijn vrouw moest bevallen. Terwijl deze in het ziekenhuis lag probeerde een garagehouder hem zwaar te bedriegen met een rekening waarop Rädecker zijn wagen pardoes de garage uitreed zonder zich te bekommeren om de op wacht staande Arabieren.
Hieruit kwam een rechtszaak waarbij hij financieel in het gelijk werd gesteld, maar even later werd hij gegrepen en zonder meer opgesloten daar genoemde Arabieren verklaarden, dat hij hen met een revolver bedreigd had. Vier dagen later werd hij met zijn wagen, die intusschen volkomen was leeggeplunderd, de babyuitzet incluis, het land uitgezet. Hij woont nu in minder benijdenswaardige omstandigheden buiten op het land in een klein huthuisje waar nu en dan een heel stuk van het plafond naar beneden komt zetten. Vlak bij hem wonen gelukkig voor hem een rijke Zigeunerfamilie, waarmee hij in Tripolis had kennis gemaakt.
De meest markante figuur hiervan is Uncle Smith, waarmee ik nu en dan gezellig over de boulevard schuifel ( hij heeft een buik als een ton ) en die evenals ik een geroutineerd bamzaaier is.
Kromhout is natuurlijk ook in de kost bij het consulaat. Tot voor kort nam hij daar financieel een zeer bevoorrechte positie in, maar nu valt het minder mee om constant dronken te zijn ( hij is door de dienst in Holland en boven Duinkerken een beetje erg uit de koers geslagen ).
Een andere kostganger is een zekere Schouten, een onsympathiek heerschap, die zich ten behoeve van zijn tegennatuurlijke neigingen altijd in Zuid-Europa, (griekenland etc.) en Marocco ophield. Bauman een gediplomeerd geoloog, die alle landen van Europa afzwierf en zijn kostje meestal goed verdiende in het handelen in ethnologische curiositeiten, of indien nodig als straatmuzikant of anderszins, wacht hier evenals een gedistingeerd, doodgoede Arnhemmer ( deze twee zijn overvallen door Arabieren ) betere tijden af. De laatste heeft het altijd over zijn kleine kwaaltjes en zorgjes, maar zal het nooit nalaten je gulhartig een kop koffie te betalen.
15 September.
Intusschen heb ik uit Lissabon Esc. 2.000,-- ontvangen met een brief dat de vertegenwoordiger in Lissabon nu druk voor mij in de weer is.
Ik probeer nu allereerst gedaan te krijgen, dat de K.L.M. in Indië mijn overtocht betaalt.
21 September
Het wordt tijd dat ik deze brief eens afmaak. Vandaag schrijf ik ook een briefje aan de K.L.M.
Het is hier nog steeds mooi warm weer, maar de volgende maand kan de regenperiode aanbreken en daarom verhuis ik vast vandaag naar de kant. Gisteren heb ik bovengenoemde Kromhout naar het vliegveld weggebracht en waarschijnlijk kan voor hem het lieve leven weer een aanvang nemen. Tot voor een paar dagen scheen het de Engelschen Siberisch te laten, dat hij zich weer voor de dienst opgaf en lieten ze hem met financiële hulp volledig in de steek.
De prijzen stijgen hier nog steeds met den dag b.v. suiker van F.0,12 &1/2 tot nu F.0,50 per kg. aardappelen van F.0,03 tot nu F.0,15 p.kg. brood van F.0,05 - F.0,15 p.kg. Alleen benzine en roomboter zijn moeilijk te krijgen. Verschillende soorten visch zijn nog steeds belachelijk goedkoop, sardientjes b.v. F.0,05 per Kg.
Naar aanleiding van het geld uit Lissabon heb ik een kippendiner weggegeven ( voor 4 kippen betaalde ik Frs. 65,-- // Frs. 1,00 is ong. F.0,04 ). Vroeger kostten de kippen Frs. 5,00 per stuk, maar dat betaal je nu al voor een half dozijn eieren ).
Ik zou boeken vol kunnen schrijven over Tanger en de onwaarschijnlijke gebeurtenissen, die hier onder het samenraapsel van Europa's bevolking plaats vinden. Veel fraais zou het niet worden want het is een groote uitzondering als er bij iemand hier niet vele steekjes los zijn.
Ik hoop, dat ik hier nu de langste tijd gezeten heb en zal jullie natuurlijk direct schrijven als hiertoe een aanleiding is. Intusschen de allerbeste wenschen en tot weerziens zoodra onze hooggeroemde civilisatie dit toelaat.
Huib
P.S. Willen jullie me het adres van de familie Bosch opgeven ?
P.S. Ik heb de K.L.M. gevraagd F. 78,-- naar Wim te zenden.
noot 1 : Het zou kunnen, dat deze Hollandsche dokter, de in het boek van Dola de Jong veelvuldig genoemde sjoemelaar is met de papieren, Vermijlde genaamd, die ook een tamelijk dreigend conflict met de consul had !
Dit is nog een impressie van het Tanger uit die tijd ( 1945 ) . ( zie de link van youtube hierboven )
Schilderij : De Souk in Tanger ; (van Wikipedia)
LEES OOK : https://yoo.rs/verbegbijazz/blog/de-wanhoop-van-een-vluchteling-1448477272.html?Ysid=11479
