“In de Druivenstreek vind je gegarandeerd je gading als je een vleugje cultuur wil opsnuiven, een stevige wandeling wil maken of enkele kuitenbijters wil temmen. En dat is helemaal het geval als je je ook wil verdiepen in de geschiedenis van de tafeldruif. Dat is immer hét streekproduct bij uitstek.” Zo lezen we in een toeristische brochure.
De vraag is echter, hoe lang nog? De laatste jaren wordt de regio geteisterd door een immense bouwwoede en hoewel de grondprijzen recordhoogtes bereiken.
De uitdagingen voor het Vlaamse Randbeleid worden mee bepaald door de demografische evoluties.
Ik baseer me op projecties van de Studiedienst van de Vlaamse Regering
(SVR), die de bevolking en de huishoudens voor Vlaamse steden en gemeenten
in de periode 2015–2030 in kaart bracht.
De projecties voorspellen een verdere aangroei van de bevolking van de Vlaamse Rand in de komende 10 jaar (+6% tussen 2014 en 2024).
Die groei is sterker dan de aangroei in het volledige Vlaams Gewest (+4%).
Het totale percentage buitenlanders in de Druivenstreek is met zo'n 20 procent significant, maar is voor Brusselse normen aan de lage kant. De almaar uitdijende Euro-industrie in Brussel zal de komende jaren voor een toestroom van migranten naar Belgie zorgen, waarvan een deel dan weer in de streek terecht zal komen.
Het proces dat we eerder hebben zagen in andere regio’s is zich hier aan het herhalen. De Vlaming casht en verkoopt zijn huis voor een goede prijs. Hij gaat elders wonen, waar hij voor veel minder geld terecht kan. Voor een groot deel van de EU-medewerkers, zijn de Belgische onroerend goed prijzen laag, en zij zien zo kans om voor relatief weinig geld een villa te verwerven in een rustige en groene omgeving (zogeheten ‘Landschappelijk waardevol agrarisch gebied’), met goede scholen in de buurt, en ruimte genoeg om meerdere kinderen een goede opvoeding te garanderen. De buitenlanders leven geconcentreerd in bepaalde gedeeltes van de Druivenstreek, maar ook dat zal zich als de spreekwoordelijke olievlek over de andere gedeeltes uitspreiden.
Meer dan een derde van de oppervlakte van de Vlaamse Rand is in landbouwgebruik en zijn er nog meer dan 1000 landbouwers actief. De landbouw speelt er een belangrijke rol als bewaker van de open ruimte. De nog aanwezige landbouwers zorgen ervoor dat de open ruimte in de Vlaamse Rand open blijft, de landbouw staat in voor lokale voedselproductie en biedt kansen voor hoevetoerisme, recreatie, plattelandseducatie, enz.
In 2011 kregen 174 ha landbouwgebied een andere, meestal groene bestemming: bos, natuur of parkgebied. Daarnaast kregen 141 ha agrarisch gebied de bestemming gemengd openruimtegebied. Die bestemmingswijzigingen legden een enorme druk op de landbouw in de Vlaamse Rand.
Nochtans hield die landbouw in deze regio jarenlang stand te midden van de verstedelijkingsdruk.
Maar welke landbouw rest er nog in de Vlaamse Rand rond Brussel?
Volgens een landbouwstudie van het Departement Landouw en Visserij over landbouw in de Groene Rand dient er worden gestreefd naar een evenwicht tussen ecologische, maatschappelijke en economische componenten. Een duurzame landbouw zal mee inspelen op erosieproblemen, aanleg en onderhoud van kleine landschapselementen, holle wegen, soortbescherming (akkervogels), enz. De levensvatbaarheid van de landbouw is in de eerste plaats ook verbonden met de beschikbaarheid van gronden voor land- en tuinbouw. Een grondenbank kan daarbij ondersteunend zijn, al dan niet gelinkt aan ruimtebehoeften van andere sectoren.
Ik hoop echt dat men snel een evenwicht vindt door nieuwe landbouwinitiatieven een kans te geven en de streek haar oorspronkelijk karakter te laten behouden, maar ook de kans kan geven aan jonge gezinnen. Zoals het nu gaat, vrees ik immers dat onze kinderen zullen moeten wegtrekken omdat zij eenvoudigweg geen betaalbare woning kunnen vinden wanneer zij zelf een gezin willen stichten.
