Een klavecimbel is een snaarinstrument dat al meer dan 500 jaar bestaat. Het instrument wordt bespeeld door middel van toetsen, net als een piano, maar er zijn belangrijke verschillen tussen beide instrumenten. Zo heeft een klavecimbel een karakteristieke klank en wordt het instrument anders bespeeld dan een piano.

Een klavecimbel heeft een kenmerkende vorm. Het instrument heeft een rechthoekige kast met een platte bovenkant en schuine zijkanten. Binnenin de kast bevinden zich de snaren, die door kleine pinnen worden vastgezet. De toetsen zijn bovenop de kast geplaatst en zijn vaak gemaakt van ivoor of ebbenhout.

Het geluid van een klavecimbel wordt geproduceerd door de snaren. Deze snaren worden niet aangeslagen, zoals bij een piano, maar aangeraakt met kleine plectra die aan de toetsen zijn bevestigd. Door de toetsen in te drukken, worden de snaren in trilling gebracht en ontstaat er geluid. Een klavecimbel heeft doorgaans twee of meer klavieren, waarmee verschillende klanken kunnen worden geproduceerd. Ook is het mogelijk om de toonhoogte aan te passen door middel van de registers.

Klavecimbels worden voornamelijk gebruikt in de uitvoering van barokmuziek. Het instrument was in deze periode zeer populair en werd bespeeld door bekende componisten zoals Bach en Händel.

Afbeelding van Raffaele Pullara via Pixabay

De klavecimbel heeft een rijke geschiedenis die teruggaat tot de Middeleeuwen. De eerste vermelding van een instrument dat op een klavecimbel lijkt, stamt uit de 14e eeuw. Het instrument dat destijds werd gebruikt, had echter slechts één toetsbord en was nog niet zo verfijnd als de klavecimbels die later werden ontwikkeld.

De echte doorbraak van de klavecimbel kwam in de 15e eeuw, toen het instrument verder werd ontwikkeld en steeds meer werd gebruikt in de Europese muziek. Rond deze tijd ontstond ook de karakteristieke vorm van de klavecimbel, met zijn platte bovenkant en schuine zijkanten.

In de 16e en 17e eeuw werden verschillende technische verbeteringen doorgevoerd die de klank en bespeelbaarheid van het instrument verbeterden. Zo werden er bijvoorbeeld registers toegevoegd, waarmee de toonhoogte kon worden aangepast. Ook werden er meer klavieren toegevoegd, waardoor er meer klanken konden worden geproduceerd.

Belangrijke componisten als hebben veel bijgedragen aan de populariteit van de klavecimbel. Een van de meest bekende componisten die muziek voor de klavecimbel heeft geschreven, is Johann Sebastian Bach. Bach schreef meer dan 20 klavecimbelconcerten, die nog altijd zeer geliefd zijn onder liefhebbers van klassieke muziek. Ook schreef hij verschillende suites voor klavecimbel, zoals de beroemde Goldberg Variaties.

Een andere belangrijke componist voor de klavecimbel is Georg Friedrich Händel. Händel schreef vele sonates en suites voor het instrument, waaronder de populaire Chaconne in G en de Suite in d klein. Zijn klavecimbelmuziek staat bekend om de virtuositeit en de prachtige melodieën. Ook Domenico Scarlatti schreef veel muziek voor de klavecimbel. Hij schreef voornamelijk sonates, die nog altijd veel worden gespeeld en bewonderd om hun inventiviteit en originaliteit. Zijn klavecimbelmuziek is ook van invloed geweest op latere componisten, zoals Mozart en Beethoven.

Naast deze componisten zijn er nog vele andere die belangrijke bijdragen hebben geleverd aan de ontwikkeling van de klavecimbelmuziek, zoals François Couperin, William Byrd en Antonio Soler. Dankzij deze componisten en hun prachtige werken voor het instrument, is de klavecimbel een belangrijk instrument geworden in de klassieke muziek.

Tegenwoordig wordt de muziek van deze componisten nog altijd veel gespeeld en beluisterd, zowel op de klavecimbel zelf als op andere instrumenten. Door de eeuwen heen hebben deze componisten en hun werken bijgedragen aan de populariteit en de ontwikkeling van de klavecimbelmuziek, en hebben zij het instrument een belangrijke plaats gegeven in de klassieke muziek.

In de 18e en 19e eeuw raakte de klavecimbel echter steeds meer op de achtergrond, omdat andere instrumenten zoals de piano populairder werden. In de 20e eeuw kreeg het instrument echter weer meer aandacht, mede dankzij de historische uitvoeringspraktijk. Hierbij wordt geprobeerd om muziek uit het verleden op de originele instrumenten en in de stijl van die tijd uit te voeren.

Afbeelding van jacqueline macou via Pixabay

Zowel de klavecimbel als de piano zijn toetsinstrumenten die veelvuldig worden gebruikt in de klassieke muziek. Hoewel deze instrumenten op het eerste gezicht veel op elkaar lijken, zijn er ook belangrijke verschillen tussen beide instrumenten.
Een van de belangrijkste verschillen tussen de klavecimbel en de piano is de klank die ze voortbrengen. Waar de piano een vol en rijk geluid heeft, heeft de klavecimbel een meer heldere en sprankelende klank. Dit komt doordat de snaren van een klavecimbel anders worden bespeeld dan die van een piano.

Bij een klavecimbel worden de snaren namelijk aangeraakt met kleine plectra, terwijl de snaren van een piano worden aangeslagen met hamers. De verschillende manieren waarop de snaren worden bespeeld, hebben ook invloed op de technieken die worden gebruikt bij het spelen van de instrumenten. Bij een klavecimbel is de aanslag bijvoorbeeld belangrijker dan bij een piano, omdat de toonhoogte van de klank afhangt van de manier waarop de snaar wordt aangeraakt. Bij een piano daarentegen bepaalt de kracht waarmee de hamer de snaar raakt, de toonhoogte.

Ook het gebruik van pedalen verschilt tussen beide instrumenten. Bij een piano worden pedalen gebruikt om de klank te veranderen, zoals het demperpedaal dat de klanken van niet-aangeslagen snaren onderdrukt. Bij een klavecimbel worden pedalen voornamelijk gebruikt om de snaren te laten doorklinken nadat ze zijn aangeslagen. Naast deze technische verschillen zijn er ook verschillen in de muziek die op beide instrumenten wordt gespeeld. Zo is de muziek voor klavecimbel vaak meer gericht op de melodie en de versieringen, terwijl bij pianomuziek de harmonie en de dynamiek belangrijker zijn.