Positiever in het leven staan: 5 tips voor de échte zwartkijker

     Ongeveer een kwart van je  persoonlijke kijk op het leven, of dit nu negatief of positief is, wordt bepaald door je genetische aanleg. De rest vormt zich door je levensomstandigheden en/of door opvoeding.  De overige 75% kan naarmate je leven vordert en je meer meemaakt, veranderen in meer positieve of meer negatieve zin.  Er valt dus nog best veel te sleutelen aan dit gegeven!  Wees gerust,  wij als mens in het algemeen hebben van nature de neiging veel zaken door een roze zonnebril te bekijken. Dit psychologische fenomeen noem je Optimism Bias (vooringenomen  optimisme).  Bron:  uit interview met Dr. M. Peters,  MU (Maastricht University) 

     Stel, je hebt net van je internist te horen gekregen dat je een aandoening hebt met zo'n 20% kans dat het kanker zou kunnen zijn.  Bij veel mensen treedt een vooringenomen optimisme in werking, waardoor ze de 20% kans direct reduceren in 10%. Sommige mensen stellen zich zelfs voor dat het 'hen vást niet zal overkomen dat het écht kanker zal zijn'.  ''Er bestaat 20% kans dat het kanker is maar dat zal vast geval niet zijn hoor'', hoor je ze vaak zeggen tegen vrienden en/of familie. 

     Vaker gaan wij als mens uit van het positieve dan het negatieve, dat op zích is al positief voor de psyche.  Nóg iets optimistischer worden kan echt, je moet alleen weten hóe. 

     Wil je graag positiever in het leven staan dan moet je negatieve gedachten die je soms krijgt, niet zomaar negeren.  Dr. Haringsma van het Instituut voor Positieve Psychologie zegt hierover: 'je moet bij negatieve gedachten stilstaan om ze te veranderen. Als jou iets vervelends is overkomen,  is het goed om er de tijd voor te nemen om het te verwerken. Aan veel sombere situaties kun je vervolgens dan een positieve draai geven.' 

     'Wanneer mensen iets meemaken, handelen ze vanuit een bepaalde basisovertuiging', legt hij verder uit.  'Is dat van nature al een negatieve slag, dan pakt het vaak niet zo positief uit. Daarom is het zaak jezelf te betrappen op dit soort gedachten.  Vervolgens kun je dan proberen de negatieve gedachten om te zetten naar positieve gedachten.' 

     Een gedachte die een doorgewinterde pessimist om kan buigen kan bijvoorbeeld zijn: dit is allemaal mijn schuld. Wanneer je deze gedachte om zal kunnen buigen, ben je in staat te kunnen denken: ik heb mijn aandeel hierin (gehad). Zie je het genuanceerde verschil? De schuld niet volledig op jezelf te betrekken maar te accepteren dat er factoren hebben kunnen meegespeeld waar je geen invloed op had, kan ervoor zorgen dat je op een positievere manier op zoek naar een oplossing voor het probleem waar je je op focust. Natuurlijk verandert deze denkwijze niets aan jouw (eventuele ) misser maar wanneer jij je iets minder schuldig  voelt over hetgeen dat er gebeurd is, kun je beter met de gevolgen van je fout omgaan en sneller in staat zijn je excuses aan te bieden wanneer dit nodig is. 

     Om positiever in het leven te komen staan zul je óók moeten nadenken over je toekomst.  Hoogleraar Dhr. M Peters  doet al sinds 2009 onderzoek naar het effect van optimisme op iemand's pijnbeleving. Patiënten met chronische pijn blijken na bepaalde gedachte-oefeningen positiever te gaan denken. Daarbij verminderen hun pijnklachten ook direct! 'Mogelijk leiden positieve gedachten af',  zegt Dr. Peters.  Zij maakt in haar onderzoek gebruik van 'zelfvisualisatie'.  Hoe werkt dat? Je gaat voor jezelf goed na: waar wil ik zijn over tien jaar?  Schets voor jezelf een positief beeld en stel jezelf voor hoe dit zou zijn. Een handige tip: schrijf deze op.  Denk er op een vast tijdstip aan of pak het papier erbij om het verhaal even terug te lezen. Probeer jezelf te visualiseren waar je aan denkt en/of wat je opgeschreven hebt. Fantaseren dus!  Om het geheel niet al te saai te maken kun je ervoor kiezen om elke week of zelfs dag, te lezen of na te denken over een ander aspect van je leven.  Na een week of twee 'went' je brein aan deze positieve manier van denken en kan optimisme  voor jou (hopelijk) een gewoonte worden. 

     Of die fijn gevisualiseerde toekomst écht zou leuk gaat worden als je dacht? Dat is koffiedik kijken maar dat zul je simpelweg maar op mijn geschreven woord moeten geloven.  Dat betekent echter dat je jezelf een beetje voor de gek moet houden.  'We zitten vast aan het idee dat de waarheid het allerbelangrijkste in het leven is,  terwijl de waarheid kennen of ernaar leven, niet persé nodig is om gelukkig te kunnen zijn', zegt psycholoog Haringsma.  Dat je van de keiharde waarheid niet bepaald blijer wordt, blijkt wel uit een Amerikaans onderzoek uit de jaren 80 naar 'depressief realisme'.  De onderzoekers in deze studie ondekten dat depressieve mensen vaak een realisticher beeld hadden dan zeer positieve types.  Maar, doordat de depressieve mensen al hun problemen teveel voor ogen hielden, kregen ze juist veel minder puf om de problemen ook echt op te lossen. Op die manier werden deze mensen steeds somberder.  Extreem negatief denken slaat dus lam. 

     Een rooskleurige blik is leuk maar dooslaan is ook niet goed.  Het is verstandig om altijd nog tot op zekere hoogte realistisch te blijven: van heel onrealistisch positieve  gedachten kun je je beter gaan voelen en dat werkt op de korte termijn vaak maar niet op de lange termijn.  Als het gevisualiseerde later verkeerd of anders uitpakt, kun je je behoorlijk op de neus kijken.  In de meeste gevallen zul je geen onrealistisch positieve of negatieve  gedachten hebben, tenzij je waarschijnlijk lijdt aan een psychische kwaal.  Als willekeurig voorbeeld - iemand met een Bipolaire stoornis - kan in een manie (onrealistische emoties en/of gedachtengangen) terechtkomen. Zij lenen  dan bijvoorbeeld in een opwelling 20.000 euro van een bank om een bedrijf te starten omdat ze dit zichzelf hebben gevisualiseerd maar ze blijken na  maanden nog geen bedrijfplan opgesteld te hebben.  In dat opzicht loopt het dus vaak slecht af.  Maar optimisten die géén psychische aandoening hebben, functioneren over het algemeen meer dan prima. 

Feitje: van optimisten wordt wel vaker misbruik gemaakt dan van pessimisten. 

     Als nieuw uitgevonden optimist hoef je geen zorgeloos leeghoofd te zijn. De ellende in de wereld hoef je dus écht niet te negeren en je kunt het nieuws blijven kijken zonder dat je bang hoeft te zijn depressief te raken.  Balans is echt het kernwoord in dit artikel.  Je mag je zorgen maken om het broeikaseffect, zolang het je eigen toekomstvisie maar niet negatief beïnvloedt. 

     LAATSTE TIP: wanneer je besluit de oefening eerder in het artikel uit te proberen, denk dan om het volgende:  wanneer je een toekomstbeeld voor jezelf verzint, zorg er dan voor dat je niet te veel obstakels in het verhaal verwerkt. Dit werkt demotiverend en negatief voor je stemming.  Zorg er vervolgens dan weer wél voor dat je geen toekomstbeeld verzint die zó overdreven optimistisch is, dat je de lat te hoog legt en de doelen niet meer te behalen zijn.