Een heftige titel, waarvan velen van jullie zullen denken dat het niet waar is. Immers als er 4 millennia lang mensenoffers zijn gedaan in de provincie Brabant, dan zouden we er toch allemaal van weten? En toch klopt de titel, lees maar verder.
Een recreatiegebied
In het noorden van de gemeente Oss ligt het plaatsje Kessel. Hier vlakbij ligt de Lithse Ham, een waterrecreatie gebied naast de Maas. Hier is een jachthaven te vinden, restaurants en een camping. Bovenaan de haven staat een beetje aan de zijkant een paneel, die door archeologen en historici van de gemeente is neergezet. Hierop is het verhaal te lezen van de romeinse tempel van Kessel.
Romeinse tempel hoor ik je denken? Waar dan? De recreatieplas hier is het resultaat van zandwinning uit de vorige eeuw. Met grote baggerschepen werd het zand naast de Maas opgezogen en afgevoerd ten behoeve van bouwwerkzaamheden elders. Maar de baggeraars zogen niet alleen maar zand op. Want in hun baggerschepen vonden ze ineens stukken steen van een oud gebouw, een heel oud gebouw. Archeologen werden er bij gehaald en die zagen al snel dat het hier om de restanten van een tempel uit de Romeinse Tijd moest gaan. Na verder onderzoek bleek het om de allergrootste romeinse tempel uit ons land te gaan.
Offers
Maar de baggeraars vonden niet alleen resten van de tempel, ze vonden ook honderden bronzen en ijzeren voorwerpen, zoals zwaarden, ketels, messen en schilden. Ook werden er grote hoeveelheden aardewerk omhoog gehaald, die voor archeologen heel interessant zijn. Want aardewerk is op vorm zeer goed te dateren. Zo kwamen archeologen erachter dat de voorwerpen hier al vanaf de Bronstijd tot en met de Romeinse Tijd waren terechtgekomen, maar hoe?
We weten dat in deze oude samenlevingen het offeren van voorwerpen in rivieren, meren en moerassen een gebruikelijk ritueel was. Deze plekken waren volgens de mensen toen de mysterieuze woonplaatsen van geesten en goden, die gunstig gestemd dienden te worden. In de Romeinse Tijd, toen de lokale bevolking romeinse gebruiken overnam, werd op de plek waar al vele jaren voorwerpen geofferd werden, een tempel gebouwd.
Menselijke botten
Maar tussen alle stenen, potten, zwaarden en zelfs sieraden zaten ook macabere vondsten: menselijke botten. Uit een periode van 3000 v. Chr. t/m de 13e eeuw n. Chr. (!) werden menselijke resten aangetroffen. In eerste instantie denk je dan aan begrafenissen, maar de meeste botten zijn gevonden uit een periode dat mensen gecremeerd werden en niet begraven. Na onderzoek bleek tevens dat een aantal van de botten sporen van geweld hadden. Het kan haast niet anders dat het hier om mensenoffers gaat.
Nu is dat niet zo heel vreemd. Hoewel het zeker geen dagelijkse gebeurtenis was, zijn er meer voorbeelden van mensenoffers uit de prehistorie bekend, zoals de eerder al bekeken veenlijken. Maar wat er zo bijzonder is aan deze offerplaats, is dat de offers hebben plaatsgevonden tot in de 13e eeuw! Dat betekent dat terwijl heel Nederland Christelijk was, er in dit stukje Brabant na 4000 jaar nog steeds mensen geofferd werden.
Context loos
Het grote probleem van de vondsten in de Lithse Ham is dat ze context loos zijn. Ze zijn opgebaggerd zonder dat archeologen hebben kunnen onderzoeken hoe ze in de grond lagen. Dat maakt het nagenoeg onmogelijk om er een duidelijk waterdicht verhaal over te schrijven. Dat is ook één van de redenen dat er weinig naar buiten is gebracht over deze bijzondere plek.
En ik geef je op een briefje dat de mensen die aankomende zomer op het dek van hun bootje liggen te dobberen in de plas, geen idee hebben dat zij op de plek liggen waar 4000 jaar mensen geofferd werden.
