Zwerfstroom: de ongrijpbare gesel van Nederlandse melkveehouders
De koeien van boer Van den Oudenrijn zijn chronisch ziek. Volgens de veehouder is uit nabijgelegen windmolens ontsnapte 'zwerfstroom' de boosdoener. Na een jarenlange strijd krijgt hij eindelijk gehoor voor zijn bijzondere probleem, dat ook op andere plekken lijkt te spelen. 'Het is alsof mijn bedrijf vervloekt is.'
Zwerfstroom is de term die gehanteerd wordt voor stroom die buiten de bedoelde kringloop gaat. In een ideale situatie blijft stroom in een kringloop, maar door verschillende omstandigheden kan stroom ook buiten de kringloop treden. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat door de talloze ijzeren toepassingen in een stal er lichte spanning komt te staan op de stalinrichting, drinkbakken of hekken. Wanneer een koe in aanraking komt met deze met spanning geladen objecten, fungeert ze als aarding en zoekt de stroom de kortste weg naar de grond. Dat is dus via de koe.
Een koe is bijzonder gevoelig voor lichte spanning in vergelijking met een mens. Spanning die een koe al in de stress laat schieten, hoeft een mens bij aanraking niet eens te merken. Voor de duidelijkheid: een schok of tinteling ervaart een mens pas bij 30 milliampère, terwijl een koe al vanaf 4 mA afwijkend gedrag kan vertonen, maar ook lager al zwerfstroom kan waarnemen. De hoge tolerantie van de mens ten opzichte van de koe is meteen ook de reden waarom zwerfstroom relatief laat als oorzaak wordt opgemerkt bij problemen.
Zwerfstroom kan verschillende negatieve gevolgen hebben voor koeien:
Gedragsveranderingen
Nerveus gedrag, vooral tijdens het melken
Weigering om de melkstal te betreden of deze snel verlaten na het melken
Vaker urineren en mesten
Tegenzin om te eten of drinken
Mijden van bepaalde gebieden in de sta
Fysiologische effecten
Ongelijkmatig of onvolledig uitmelken
Daling van de melkproductie
Verhoogde kans op mastitis
Stijging van het celgetal in de melk
Verminderde vruchtbaarheid
Verzwakte weerstand
Langetermijneffecten
Verminderde voeropname
Moeilijker tochtig worden
In ernstige gevallen kan het leiden tot pensverzuring en klauw- of vruchtbaarheidsproblemen5
Zwerfstroom heeft een grotere impact op koeien dan op mensen, omdat dieren gevoeliger zijn voor elektrische stromen4. De gevolgen kunnen variëren afhankelijk van de stroomsterkte en de manier waarop het dier in contact komt met de stroom6. Het is belangrijk om zwerfstroom serieus te nemen, aangezien het de gezondheid en het welzijn van de koeien aanzienlijk kan beïnvloeden.