Door Drs. N.

Ik ben het niet eens met Plato’s opvatting dat het denken (als basis van al het bestaande) boven het doen staat en je eerst iets moet denken om het te kunnen doen. Mijn stelling is dan ook dat iedere denkbare fantasie in dienst staat van de werkelijkheid en daardoor denken niet boven doen staat, maar er in dit verband juist ondergeschikt aan is. Ik definieer fantasie hierbij als het bedenken van iets dat de werkelijkheid niet weerspiegelt zoals degene die in de spiegel kijkt. De werkelijkheid zie ik als de som van al onze ervaringen en handelingen in het dagelijks leven. De stelling zal geïllustreerd worden aan de hand van de volgende voorbeelden .

1.    Samenzweringen
Complottheoriëen (CT’s) ontstaan uit de gedachte dat er achter elke gebeurtenis een verantwoordelijke groep zit. Op zichzelf staande gebeurtenissen worden in CT’s met elkaar verbonden alsof ze in een coherent verhaal of complot zouden passen. Zo is er een complottheorie over de moord op JFK, die het feit dat een man vlak voor de schoten zijn paraplu opende ziet als signaal voor de moordenaar en zo aan de moord op de president verbonden wordt. De theorie is misschien niet waar of zelfs complete onzin, maar wel degelijk opgebouwd uit elementen uit de werkelijkheid, namelijk het opengaan van de paraplu en de moord op de president.

2.    Fabeldieren
De beroemde wetenschapper en kunstenaar Leonardo da Vinci adviseerde, wanneer je een fabeldier zou willen creëren dat er een beetje overtuigend (echt) uitziet, je elementen van bestaande dieren moet nemen. Wanneer je een fantasiedier zou willen bedenken dat geen elementen van echte dieren heeft, is het niet als fantasiedier herkenbaar. Dit is wellicht ook te vergelijken met een privétaal die alleen te definiëren is aan de hand van een publieke taal.

3.    Marsmannetjes
Waarschijnlijk hebben wij er wel eens bij stil gestaan: zijn wij alleen in het universum? Het antwoord is sowieso nee, want er zijn ook nog  andere mensen op de wereld dan alleen wij. Echter, over de vraag of er ook buitenaards leven bestaan is vaak gefantaseerd. De oneindigheid van het universum schept heel wat mogelijkheden, dus misschien is het zo gek niet dat er buitenaardsen bestaan, die misschien net als wij af en toe reflecteren op wat ze doen of denken. Het geeft overigens te denken dat de bekende ‘aliens’ twee ogen, een neus en een mond hebben … net als wij!

4.    Artikel
Tenslotte is het schrijven van een artikel een bezigheid waarin het doen (het schrijven ervan) het bedenken ervan ondersteunt. Voor dit artikel had ik bijvoorbeeld niet van te voren de hele tekst in mijn hoofd maar slechts de stelling die ik ging onderbouwen. De voorbeelden schoten mij tijdens het schrijven ervan te binnen. Voorbeelden die overigens allemaal verwezen naar dat wat we in de werkelijkheid aantreffen…

Uit deze voorbeelden blijkt dat CT’s als fantasie niet kunnen bestaan zonder de elementen uit de werkelijkheid waaruit ze zijn opgebouwd. Fabeldieren komen niet overtuigend over als ze niet zijn samengesteld uit kenmerken van bestaande dieren. Ook marsmannetjes kunnen niet bedacht zijn zonder de oneindige mogelijkheden uit het universum en de mens als model. Artikelen schrijven ten slotte, is iets wat enige fantasie vereist. Echter ook hier was het (be)denken niet de basis omdat het vooral gebeurde tijdens het doen, en het denken dus ook hier van het doen afhankelijk was en is.
Kortom: zonder iets te doen kunnen we dus nooit iets denken, of anders gezegd: zonder de werkelijkheid bestaat er geen fantasie!

Fantasie in de werkelijkheid