#Leembouw#duurzaam#cradletocradle#fashion
© Zoet Hongaars Leven
Veel mensen die ons kennen kijken wat vreemd op wanneer ze horen dat we in Hongarije in een lemen boerderij wonen (vergelijkbaar met die op de foto hieronder). Tijdens onze zoektocht naar een geschikte woning hadden velen ons zelfs pertinent afgeraden om te kiezen voor een lemen huis. De associatie met zo'n huis is voor velen toch die van een armzalig onderkomen, vaak enigszins vervallen met scheve ramen en deuren en met scheuren in de muren. Een beetje vergelijkbaar met een plaggenhut zoals je die vroeger ook tegenkwam op de Peel en in Drenthe. In het beste geval heeft zo'n lemen woning een grondige renovatie ondergaan, waarbij tenminste een deel is vervangen door 'echte' stenen muren en een nieuw pannendak met isolatieplaten.
Robuust bouwmateriaal
Toch is leem eeuwenlang gebruikt als belangrijkste bouwmateriaal, vooral in streken waar verder weinig bouwmaterialen beschikbaar waren. Zo ook in de streek waarwe nu wonen in het zuiden van Hongarije. De meeste oudere huizen en boerderijen zijn aan het einde van de negentiende eeuw of begin twintigste eeuw
gebouwd van zeer duurzaam stampleem. Op een fundering van natuursteen. En in het gros van die huizen wonen anno nu, na meer dan honderd jaar nog steeds heel tevreden bewoners. Ze zijn bovendien in een uitstekende staat, mits ze redelijk onderhouden en waterdicht gebleven zijn. Want vocht en regenwater zijn natuurlijk de ergste vijand van leem.
Een lange levensduur dus van meer dan honderd jaar. En ze kunnen ook nog minimaal honderd jaar mee. Dat valt van veel (flat)gebouwen in Nederland en België niet te zeggen. Hoe kan dat? Verdiend leem niet een veel betere 'naam' als bouwmateriaal?
Voordelen van leem
|
Een fijn binnenklimaat met lemen muren |
Nu we een klein jaar in onze authentieke lemen zwabische boerderij (hongaars; parasztház) wonen kunnen we deze vraag met een volmondig 'ja' beantwoorden. Het viel ons meteen al op dat het binnenklimaat van de boerderij heel prettig is. Doordat de lemen muren vocht opnemen en weer afgeven heerst er eigenlijk altijd, op volledig natuurlijke wijze, een fijn binnenklimaat met optimale luchtvochtigheid. Het is niet voor niets dat mensen met astmatische klachten zich kiplekker voelen in een lemen huis. Daar kan geen enkel luchtverversingssysteem of klimaatregelsysteem aan tippen! Het is bovendien een volledig natuurlijk bouwmateriaal zonder chemische stoffen of fossiele emissies die vrijkomen bij de productie of het gebruik er van. De leem werd ter plekke gewonnen en verwerkt. Daarmee is het niet alleen een duurzame bouwstof, maar zelfs volledig circulair en CO2 neutraal.
Leem heeft ook de prettige eigenschap dat het geluid uitstekend absorbeert. Het klinkt in huis daarom nergens hol en geluiden van buiten dringen nauwelijks door waardoor we van een ongestoorde nachtrust genieten. Vanwege de zestig tot zeventig centimeter(!) dikke lemen muren is ook de isolatiewaarde prima. Bovendien fungeert leem als een opslagmedium voor stralingswarmte. Wanneer we de kachel aan hebben, wordt een deel van deze stralingswarmte direct door de muren opgenomen en daarna geleidelijk weer afgegeven. Een soort natuurlijke 'knuffelmuur' dus. Probeer dat maar eens met een stenen of betonnen muur... Een ander voordeel is dat het onderhoud van een lemen muur erg voordelig is. Het laat zich makkelijk en goedkoop repareren. Elke doe het zelver kan gaatjes of scheuren eenvoudig bijwerken met rigips en een nieuwe laag kalkverf.
Nadelen van leem
|
Een lemen huis vereist wel regelmatig onderhoud... |
Daarmee is meteen een belangrijk nadeel van leem benoemd. Leem als bouwmateriaal vereist het nodige aan extra onderhoud. Het is scheurgevoelig omdat het materiaal continue 'werkt' onder (grote) temperatuurverschillen. Dat is ook de reden dat een leegstaande lemen woning waarin niet gestookt wordt kan degraderen tot het bij ons zo bekende beeld van een half ingestorte ruïne. In werkelijkheid zijn hier echter vele tientallen jaren van verwaarlozing aan vooraf gegaan. Waren deze huizen redelijkerwijs onderhouden dan zouden ze nu ook nog in een prima staat verkeren.
Een ander nadeel is dat een lemen muur zich slecht laat na isoleren. Hoewel de basis isolatiewaarde van een (dikke) lemen muur in principe best goed is, zijn er in het verleden ook huizen gebouwd waarbij de muren eigenlijk niet dik genoeg zijn gemaakt. Veel mensen hebben vervolgens de fout gemaakt om deze muren op de standaard wijze na te isoleren. Namelijk door het gebruik van isolatieplaten of piepschuim platen (Tempex of Styropor). Met desastreuze gevolgen. Zoals gezegd heeft leem de uitstekende eigenschap van natuurlijke vochtregulator. De lemen muren moeten dan wel altijd kunnen 'ademen'. Wanneer de muur dan aan één kant luchtdicht wordt afgesloten laten de gevolgen zich raden; schimmelvorming, vochtplekken en in extreme gevallen zelfs een hele muur die zijn stabiliteit verliest.
Leem als modern bouwmateriaal
|
Moderne bouw met stampleem blokken (D) |
Omdat het bewustzijn over de voordelen van het gebruik van duurzame materialen de laatste jaren enorm toeneemt, krijgt ook het gebruik van leem als bouwmateriaal een revival. Onder andere in Denemarken worden nu moderne gezinswoningen opgeleverd die voor een groot deel uit leem bestaan. Ook in landen als Duitsland, Oostenrijk maar ook in Nederland groeit het besef van de prettige eigenschappen van deze oeroude bouwstof. In Nederland zie je dit onder andere terug in de almaar populairder wordende stro / leembouw community. Wij begrijpen inmiddels precies waarom!
Ook gratis lid worden van Yoors? Meld je dan hier aan.
© Zoet Hongaars Leven
