Het uitgangspunt is dat rijke landen het voortouw moeten nemen om de #vleesconsumptie naar beneden te brengen. Consumenten hier, en inmiddels ook in midden-inkomenslanden, eten meer vlees dan goed is voor de gezondheid. Het heeft bovendien geen zin om de veehouderij in welvarender landen te verkleinen als niet ook de vraag naar vlees afneemt.

Column Esther Bijlo in Trouw
Het kan in Nederland: als eerste een eerlijke vleesprijs invoeren
20 december 2019


Domineren de vleesgerechten weer als vanouds de kerst-Allerhande, gaan boeren demonstreren bij een distributiecentrum van Albert Heijn. Hoe moet dan die ovenklare rollade op het bord van de consument terechtkomen? Tot serieuze blokkades kwam het afgelopen woensdag niet, wel wisten trekkers grensovergangen naar Duitsland te blokkeren, wat ook niet heel logisch klinkt als je sector leeft van de export.

Boosheid en machteloosheid verdringen rationaliteit, dat is op zichzelf begrijpelijk. Maar de harde werkelijkheid is dat de productie van vlees, zuivel en eieren te veel negatieve effecten heeft op de samenleving. De uitstoot van stikstof en broeikasgassen is te hoog, het beslag op grond te massaal.

Als het de wereld ernst is met het Klimaatakkoord dat gesloten is in Parijs, dan zou de dierlijke productie voor 2030 zijn hoogtepunt moeten bereiken. ‘Peak meat’ – naar analogie van ‘peak oil’ – is noodzakelijk, stelden wetenschappers van onder andere de universiteit van Harvard afgelopen week in het blad The Lancet Public Health. Gebeurt er niets en groeit de sector in hetzelfde tempo door, dan slokt die in 2030 de helft van het mondiale broeikasbudget op. Dat kan alleen goed gaan bij een ongebreideld geloof in nog onbewezen grootschalige technieken om CO2 af te vangen en op te slaan.
Failliete business

Weer een klap om de boeren nog eens op hun failliete business te wijzen. Maar er is ook goed nieuws. Er is een uitweg, voor zowel de boer als de burger. Nederland zou het eerste land ter wereld kunnen worden met een ‘eerlijke vleesprijs’. Er ligt een kant-en-klaar plan dat zo ingevoerd kan worden. Een groep van ruim veertig hoogleraren en prominenten – waaronder ex-ministers Jacqueline Cramer en Jan Terlouw en de proffen Jan Rotmans, Irene van Staveren en Arnold Heertje – lanceerden het onlangs in het economenblad ESB.

Het uitgangspunt is dat rijke landen het voortouw moeten nemen om de vleesconsumptie naar beneden te brengen. Consumenten hier, en inmiddels ook in midden-inkomenslanden, eten meer vlees dan goed is voor de gezondheid. Het heeft bovendien geen zin om de veehouderij in welvarender landen te verkleinen als niet ook de vraag naar vlees afneemt.

Om die vraag te doen dalen, is er een eenvoudig economisch wapen: de prijs. Die moet omhoog. Gaan dan burgers met winkelwagentjes het Malieveld op omdat ze niet meer voor hun rollade willen betalen? Nee, er is brede steun, van bijna zeventig procent van de Nederlanders, voor een eerlijker vleesprijs voor het milieu en de boer, blijkt uit een grote steekproef van Kieskompas uit 2018.

De prijs van kip, varkens- en rundvlees zou tussen nu en 2030 ieder jaar een beetje moeten oplopen, zodat in 2030 alle maatschappelijke kosten van de productie, zoals uitstoot, in de prijs zijn verwerkt. Per 100 gram kip is dat uiteindelijk twee dubbeltjes extra, per 100 gram rundvlees 57 cent meer. Die opslag, een zogeheten verbruiksbelasting op vlees, maakt dat mensen minder vlees gaan eten en levert toch ook een pot met geld op.

Met die euro’s moet je iets zinnigs doen, is het plan. Verlaag tegelijkertijd de btw op groenten, fruit en vleesvervangers naar 5 procent, de Europese ondergrens. Koop ieder jaar, op vrijwillige basis, 1 procent van de dierrechten op, waardoor de veestapel vermindert. Financier omschakeling naar minder intensieve, natuurvriendelijker veehouderij, met bijvoorbeeld een subsidie voor weidekoeien. En compenseer lage inkomens voor de duurdere boodschappenmand met pak ’m beet een 10 euro hogere zorgtoeslag per maand. Het kan, de details zijn uitgewerkt door Tapp Coalitie, een nieuwe club voor een eerlijke vleesprijs. En er is ook nog eens een mooie bijvangst. Wat op het bord ligt wordt zo gezonder en dat zal de zorgkosten verlagen.

Voedingscentrum Schijf van vijf

Een eerlijke vleesprijs invoeren