Moeten is dwang...

… En huilen is kindergezang. Dat werd me vroeger, in mijn kindertijd, tenminste altijd verteld door volwassenen, als ik iets per se wilde. ´Ik moet een snoepje´ werd dan ook heel snel ´ik wil een snoepje´, en liefst ´mag ik een snoepje?´. Want dat kwam veel positiever – en liever, en gehoorzamer – over bij degenen met de snoeptrommel. Maar de volwassenen gebruikten het woord óók te pas en te onpas. Je moet goed je best doen op school, je moet je mond houden als volwassenen praten, je moet je kamer opruimen. Moeten, moeten, moeten. Als kind werd ik er al opstandig van, en nog steeds. Ik moet helemaal niets, er is niemand die me dwingt, en als iemand me dwingt zullen we nog wel eens zien of ik het doe of niet. Ik bepaal nog altijd zelf wat er gebeurt.

Positieve energie
Ongemerkt kunnen de bewoordingen die we gebruiken een grote invloed hebben op hoe we alles ervaren, op hoe we in ons vel zitten. Iets ´moeten´ brengt geen levensvreugde en geen energie. Het wekt de indruk dat je geen keuze hebt, en geen keuze hebben heeft een deprimerend effect op heel wat mensen. Toch viel het me onlangs op hoe vaak ik het werkwoord ´moeten´ onbewust gebruik, en met mij vele anderen. En nog steeds is moeten dwang. Terwijl niemand achter me staat om me te dwingen. Letterlijk te dwingen, met een mes of zo. Misschien een overdreven vergelijking, maar dat maakt het principe ´dwang´ wel duidelijk. Neem maar een ogenschijnlijk onschuldige zin ´ik moet nog boodschappen doen´. Moet dat echt? Staat er iemand bij je die je dwingt? Wel… Heb je echt geen zin om boodschappen te doen en het hóeft niet, doe het dan gewoon niet en ga morgen boodschappen doen! Misschien heb je er dan meer zin in. Voel je hoeveel vrijheid en opluchting dat ineens geeft? En is het wel nodig, dan zou je kunnen overwegen om ´moeten´ te vervangen door ´willen´. Immers, je wílt graag straks iets lekkers eten. Of lekker fris ruikende, schone was hebben. En dus wíl je ook boodschappen doen. En maak er daarna ´ik gá of ik wíl boodschappen doen´ van. Dat voelt veel positiever dan ´ik móet boodschappen doen´. Het is een heel andere energie.

Geen keuze
Zoals ik al eerder schreef, ´moeten´ geeft aan dat je geen keuze hebt. Dat het iets is dat je eigenlijk niet wilt. Het heeft een bijsmaak. Echter, er zijn maar een paar dingen die we ´moeten´. We moeten allemaal ademhalen, eten en drinken, anders gaan we dood. En na het hele spijsverteringsproces ´moet´ het er weer uit, anders knappen onze darmen of onze blaas. Maar is het een automatisch proces, ademhalen en ons ontlasten, het gaat vanzelf. Zelfs als je niet meer zou willen leven, dan nog is het niet mogelijk om net zo lang je adem of je ontlasting in te houden tot je dood bent. Want je lichaam, dat wil leven. En daarom dwingt je lichaam je te ademen, te eten en te drinken, en je te ontlasten. Maar wat ´moet´ je nog verder?

Ik moet werken
Nog een voorbeeld. Je ´moet´ naar je werk. Ja, echt? ´Ja, want ik heb een arbeidscontract getekend´, zul je misschien zeggen. Maar dat contact heb je getekend uit eigen vrije wil, als het goed is omdat je die baan wilde. Dus dan ´wil´ je naar je werk, of je ´gaat´ naar je werk. Of: ´Ik ´moet´ mijn hypotheek betalen en daarom ´moet´ ik naar mijn werk.´ Echt? Ook hierin heb je een keuze. Je wilt graag blijven wonen waar je woont, dus ga je naar je werk, voor je inkomen. Maar primair wilde je die baan ooit, om een bepaalde reden: omdat de werkgever je aansprak, omdat het werk je aansprak, omdat er een klik was met je collega´s. Blijkbaar is er ergens onderweg iets veranderd als het is overgegaan in ´moeten´. Als je steeds met het gevoel te ´moeten´ ´s morgens opstaat en naar je werk gaat dan kan dat ´moeten´ heel erg op je gemoedstoestand drukken. Zwaar, negatief. Daarmee doe je jezelf tekort. Toch? En als het werkelijk zo blijft voelen, als een ´moeten´, terwijl je je formulering hebt aangepast, ga dan eens bij jezelf na of je nog wel op de goede plek zit. Immers, naar je werk gaan niet omdat je dat graag wilt en omdat je plezier in je werk hebt, maar omdat je vast zit aan je verplichtingen, dat is tamelijk deprimerend… Zelfs als je gevoel voor logica zegt ´ik moet werken anders heb ik geen inkomen´, is het toch beter om er ´ik wil werken voor mijn inkomen´. Simpelweg omdat je brein zo werkt. Het is krachtig, iets willen. Moeten is dwang.