Terechte vragen, want calcium (kalk) is één van de belangrijkste mineralen voor mens, dier en plant. Als onze gewassen gezond zijn en voldoende calcium bevatten, dan krijgen wij dit belangrijke mineraal ook binnen.
Geeft calcium bij mens en dier stevige botten en een sterk gebit, bij planten zorgt het ook voor stevigheid. Stevigheid is lang niet de enige functie van kalk, maar daar gaat het hier nu niet om.
Hoeveel kalk je moestuin nodig heeft en welke kalk je het beste kunt gebruiken. Dat willen we weten.
Nou, ik heb het uitgezocht. Dit had ik mij al een tijdje voorgenomen, maar zag er vreselijk tegenop omdat het zo’n veelomvattend en complex onderwerp is. Ik heb mijn best gedaan het zo beperkt mogelijk te houden en alsnog is het een heel verhaal. Maarrrr aan het eind heb je wel ‚een’ idee over het antwoord op deze vragen. Mijn informatiebronnen zijn Phil Nauta (auteur van Bodem in balans) en Dr. Elain Ingham (Microbiologe).
Conclusie (2 conclusies eigenlijk)
1) Doe het niet, voeg géén kalk toe, tenzij je een uitvoerige bodemtest hebt laten doen, een gespecialiseerd persoon hebt die deze test kan duiden en daarna kan vertalen naar de behoefte van jouw moestuin. In de kalk-producten die je in de winkel koopt, zit veel en veel teveel magnesium. Magnesium is zout! Magnesium maakt de aarde compact en daarmee raakt de hele boel uit balans. PH-testjes zeggen niets. Ook zo’n eenvoudige betaalbare PH-meter is zonde van je geld.
2) De vraag had net zo goed kunnen zijn: hoeveel fosfor moet ik strooien, hoeveel borium, hoeveel silicium, hoeveel kali, hoeveel ......?
Het zit namelijk zo
Veel tuinders denken nergens over na en knallen jaarlijks calcium over hun tuin. Als iemand al wat moeite doet wordt een meting gedaan met een PH meter. Dit gaat super snel en simpel met een apparaatje wat je in de grond steekt en waar je de PH onmiddellijk op af kunt lezen. Kun je zo bij het tuincentrum kopen, kost weinig en je hebt er vrij weinig aan.
De PH van een moestuin ligt tussen de 6 en 7. In deze zuurgraad leven meer bacteriën dan schimmels. Bacteriën zijn nodig om voedingsstoffen voor de planten beschikbaar te maken. De natuur regelt het allemaal zelf, want dat sluit weer naadloos aan bij de planten. Die kunnen in deze PH waarde voedingsstoffen goed opnemen.
De PH van bosgrond is laag (tot 4 PH). Dat komt omdat er veel humus en daarmee veel organische zuren aanwezig zijn. In bosgrond zitten dan ook meer schimmels dan bacteriën. Dat komt omdat de meeste bacteriën niet in zo’n zure omgeving kunnen leven.
Maar de PH-waarde zegt niets over de aanwezigheid van calcium.
Die PH test geeft de zuurgraad van de bodem aan, maar niet hoeveel calcium of magnesium er in de bodem zit. Dat zijn echt 2 verschillende dingen!
Het klopt dat de PH stijgt als je kalk aan zure grond toevoegt, maar het is niet zo dat de zuurminnenden planten zoals Rododendrons weinig kalk willen. Kalk is namelijk altijd gebonden aan magnesium. De verhouding calcium-magnesium is niet 1:1. Dit kan enorm variëren. Rododendrons hebben een hogere magnesium behoefte!
Een hoge PH kan trouwens ook liggen aan de verhouding natrium en kalium. Als dat het geval is, heeft de bodem ook calcium en magnesium nodig, maar je weet nog steeds niet hoeveel!
Voeg je kalk (en dus ook magnesium) toe aan een zure bodem, dan zal de PH stijgen. Prima, maar je hebt er niets aan als er niet ook bacteriën aan toe worden gevoegd.
Ga je de bodem verzuren met veen, veenmos of turf, daalt de PH (wordt zuurder), maar de planten hebben er verder weinig aan omdat er niet genoeg voedingsstoffen en ook niet het benodigde bodemleven in zit (vooral schimmels).
Ik kan toch wel gewoon wat dolomietkalk strooien voor de planten?
Nee. Calcium en magnesium zijn twee verschillen mineralen. Toevallig zitten ze wel aan elkaar vast. En hier zit het probleem. Als jouw bodem een X hoeveelheid calcium nodig heeft en een Y hoeveelheid magnesium, dan ga je die verhouding alleen maar erger uit balans brengen door er zomaar een kalkproduct op los te laten. De verhouding calcium-magnesium verschilt per product. In dolomietkalk is die verhouding echt verre van ideaal. Dat het nog verkocht mag worden als kalk is eigenlijk best raar. Veel teveel magnesium ten opzicht van calcium. Te zout. De bodem zal compacteren.
En dan nog… Misschien heeft jouw bodem inderdaad wat extra calcium en/of magnesium nodig, dan is die behoefte never nooit gelijk aan de verhouding die in dolomietkalk, algen- en zeeschelpenkalk of wat voor kalk dan ook zit. Algen-en zeeschelpenkalk hebben een vele malen vriendelijker calcium-magnesiumverhouding. Zomaar dolomietkalk strooien, echt… je haalt er alleen maar problemen mee in huis.
Wat kan ik dan wel doen?
Is de PH waarde van de aarde hoger of lager dan ideaal, dan hoeft dat helemaal geen probleem te zijn. Op zich kunnen planten daar prima in groeien. Het is veel belangrijker dat het ‚organische stofgehalte’ hoog genoeg is. Hier halen planten immers hun voedingsstoffen uit. Jaarlijks een laagje compost van slechts 4 mm is al genoeg.
Wat sowieso een vruchtbare bodem geeft is humus.
Humus is wat er overblijft van compost als dit door het bodemleven helemaal is verteert. De organische stof in de bodem dus! Humus heeft verreweg de meeste voordelen voor de bodem, het bodemleven en de planten. Het is de stabielste vorm van voedingsstoffen. Je kunt het alleen niet -zoals compost- eventjes op een achternamiddag maken. Humus ontstaat langzaam, omdat het alles is wat heeft geleefd, wat dood is gegaan en op of onder de aarde ligt en in z’n eigen tempo verteerde. Het eindproduct van mulch bijvoorbeeld!
Indicatoren
Je kunt toch aan verkleuringen van planten zien of ze van een bepaalde voedingsstof tekort hebben?
Ja, dat klopt. Net als de aanwezigheid van wilde planten, die zeggen ook iets over de voedingsstoffen. Groeit er ergens veel klaver, dan kan het zijn dat er weinig stikstof of weinig organische stof in de bodem zit. Groeit er paardenbloem, dan is het calcium uit balans (vaak een gebrek). Maar het zegt nog steeds niets, want een teveel of tekort van de ene stof kan net zogoed veroorzaakt worden door een teveel of tekort van een andere. De wilde planten die daar spontaan groeien, halen mensen dikwijls weg. Ze worden gezien als 'onkruid'. Dat is jammer, want ze komen daar juist om je te helpen de ontbrekende stoffen uit de diepere grondlagen omhoog te halen.
De vraag had net zo goed kunnen zijn: Hoeveel fosfor moet ik strooien? Hoeveel borium? Hoeveel silicium?
In principe kan de bodem zichzelf uitstekend in balans brengen/houden en hoef je geen enkelvoudige stoffen toe te voegen. Maarrrrr… aangezien het hier over een moestuin gaat en er dus veel uit de grond wordt opgenomen door de planten, is het wel de bedoeling dat je dit weer teruggeeft. Anders put je de grond uit.
Mijn advies
Elk jaar een laagje compost en regelmatig mulchen met hooi. Hooi is gedroogd gras. Wat eten koeien? Wat zit er in hun melk? Wat eten konijnen? Hoe komt die kalkaanslag in de konijnen-WC?
Kalk zit in alles wat aan de grond ontspruit en sowieso, zeker te weten, zit er heel veel kalk in gras. Da’s (bio)logisch toch.
Meer informatie over grond- en meststoffen vind je hier.
Maar goed… for the record…. (hecht er weinig waarde aan):
Een van de symptomen van calciumgebrek is dikke houtige stengels, cellen aan de bladbasis verkleuren doordat ze afsterven. Het schijnt op een refractometer zichtbaar te zijn, maar daar heb ik geen verstand van.
Mis geen artikel of moestuintip van Mona en meld je aan als lid. Het kost niets maar levert je wel wat op. Een fijne groep mensen die je waarderen om wie en wat je bent. Mooie verhalen, foto's, ervaringen op allerlei gebied. Welkom.
Bij Yoors wordt geen handel gedreven met jouw gegevens, zoals bij Facebook. Alles wat je maakt is van jou en van niemand anders.
Mis geen artikel of moestuintip van Mona en meld je aan als lid. Het kost niets maar levert je wel wat op. Een fijne groep mensen die je waarderen om wie en wat je bent. Mooie verhalen, foto's, ervaringen op allerlei gebied. Welkom.
Bij Yoors wordt geen handel gedreven met jouw gegevens, zoals bij Facebook. Alles wat je maakt is van jou en van niemand anders.
