Schilderijen van kinderen zijn geen kunst.

#weerwatgeleerd #kunst #kunstmetkinderen #knutselen #schilderen #kinderen #psychologie

Vandaag stuitte ik op een interessante documentaire over de schilder en onderzoeker Arno Stern. Hij is een schilder die een hele mooie 'methode' heeft ontwikkeld om te schilderen met kinderen. En hoe deze kinderschilderijen te interpreteren. De documentaire staat op youtube in 12 delen: https://youtu.be/rTXs11wlLQU en is in het Frans gesproken (Stern spreekt langzaam en duidelijk) en heeft Engelse ondertitels. Echt een aanrader!

Arno Stern zegt: Als je iemand vraagt om zijn oudste herinnering, dan komt er meestal een herinnering van rond 4 jaar boven. Eigenlijk is iedereen alles "vergeten" van voor zijn tweede levensjaar. Terwijl er een heleboel gebeurt in die jaren. De belangrijkste gebeurtenis van je leven nota bene: geboren worden. En een heleboel ontwikkelingen, leren eten, leren lopen, leren praten. Door het schilderen op de manier van Arno Stern, kan het kind weergeven in het schilderen wat het met woorden niet kon en niet kan uitdrukken. Op die manier doorleeft het een proces wat Stern 'formulation' noemt. Elk kind doorloopt dat proces met dezelfde vormen.

Zelfs kinderen die nog nooit naar school zijn geweest. Dat heeft Stern onderzocht door naar nomadische stammen te reizen en elke keer vond hij dezelfde 70 vormen/afbeeldingen terug. De vormen verschijnen in dezelfde volgorde in het schilderproces van het kind. Door de formulation vormt het kind een stevige basis in zichzelf en door middel van het visueel maken van dit proces door middel van schilderen worden kinderen mentaal sterk en gelukkiger. Het atelier en de schildermomenten die hij 'Closlieu' noemde, hadden de volgende kenmerken:

* Het was helemaal afgesloten van de buitenwereld, dus geen indrukken van buitenaf.
* Alle leeftijden liepen door elkaar heen
* De verf werd aangeboden in 18 kleuren in het midden en de papieren waarop gewerkt werd, hingen aan de muur.
* Er werd niet gesproken over het resultaat, er werden geen tips gegeven of complimenten gemaakt.
* De schilderingen bleven in het atelier en werden nooit mee naar huis genomen.
* Degene die in het atelier aanwezig was als begeleider stelde zich op als facilitator of space holder en niet als leerkracht.

Soms duurde het voordat de kinderen zich helemaal konden toestaan gewoon te schilderen zonder verwachting. Op school wordt vaak resultaat verwacht en er worden tekenwedstrijden gehouden. Dat zorgt ervoor dat kinderen hun creativiteit niet langer zelf voelen maar meten aan de maatstaven van anderen of de leerkracht. In het atelier was het compleet anders.

Stern zegt: Hier leren kinderen om in een groep te zijn van kinderen van verschillende leeftijden met elk hun eigen ontwikkeling. Ze hoeven niemand na te doen en kunnen in de groep helemaal zichzelf zijn. Stern noemt zijn methode Schilderspelen. Wat er ontstaat op papier is puur spelen en het heeft geen podium nodig, het is geen kunst en er wordt niets verwacht als resultaat. Net als er geen resultaat is bij tikkertje spelen.

Arno Stern noemt zichzelf: de bediende van het Schilderspelen. Hij zegt: Iedereen wil de master zijn, de leider van iets en kennis overdragen. Ik wil alleen ervoor zorgen dat de kinderen kunnen spelen onder de beste omstandigheden, zonder enige restrictie. Hij leert de kinderen wel hoe het schilderen technisch in z'n werk gaat, hoe om te gaan met de verf etc dus het is geen ongecontroleerde 'laissez-faire' methode. Maar de kinderen mogen alles schilderen wat ze willen en het resultaat wordt nooit bekritiseerd.

Tegenwoordig ziet Stern steeds meer kinderen die hem vragen: Wat moet ik maken? Hij wijt dat aan het consumisme waarin er teveel aanbod is en waarbij het aanbod zich in rap tempo vernieuwt. In 1950 konden kinderen niet wachten tot ze konden beginnen om hun eigen wereld vorm te geven op het papier. Gelukkig ziet hij dat de kinderen zich toch optrekken aan de kinderen die al bezig zijn en dat ze na een tijdje ook de aangeleerde tekenlesjes met geometrische vormen kunnen loslaten. Het duurt echt een tijd voor dat ze echt gaan spelen en uit het patroon komen waarbij ze iets moeten presteren.

Het gaat hem aan het hart dat kinderen zo geprogrammeerd worden dat ze, zoals hij dat noemt 'steriel' voor de eerste keer in het atelier staan en geen idee hebben wat ze willen schilderen. Ze staan naar het lege papier te staren en zijn compleet 'blanco'. Ze weten niet wat er van hen verwacht wordt en wat het resultaat moet zijn en klappen dan dicht. Net als sir Ken Robbinson in zijn beroemde tedtalk vindt hij dat de scholen de creativiteit van kinderen teniet doen.

In het laatste deel van zijn documentaire zegt Stern dat in zijn atelier je een nieuwe samenleving kunt zien, waarin diversiteit leidt tot harmonieuze relaties onderling en waarin iedereen zichzelf kan zijn. Hij ziet dit als de samenleving van de toekomst. Als het systeem waarin we nu zitten niet meer werkt, zal deze vorm van samenzijn de uitkomst zijn voor toekomstige generaties.