Hoewel we normaliter de grotere attracties uit alle macht vermeden, konden we een retourtje Mocăniţa niet weerstaan. Verreweg de groenste trekpleister in en rond Vișeu de Sus en enig in zijn soort in Europa. En hoewel een rit met een houthakkersstoomtrein misschien wat gewoontjes klinkt, was deze eerste kennismaking met de Roemeense techniek allesbehalve dat... De Mocăniţa: levend(ig) museum Vișeu leeft en ademt de Mocăniţa. Sinds we het stadje twee dagen daarvoor waren binnengereden, hoorden, proefden en roken we de stalen rails, de stoomtreinen, hout en alle bedrijvigheid rondom het station. Vanaf de veranda van ons hoger gelegen pension, hoorden we met regelmaat het geluid van een nostalgische stoomfluit opstijgen en de dikke rookwalmen uit de houtgestookte wagons waren tot in de wijde omtrek niet te missen. Tezamen met het laagje stof, passerende paard-en-wagens en de vele historische houten woninkjes, droeg de Mocăniţa extra bij aan de 'sfeer van weleer' die in Vișeu hing. Die ochtend hadden we de wekker belachelijk vroeg gezet, in de hoop een plekje te bemachtigen in de voorste wagon. Een zinvol besluit, want het bleek zelfs al lastig om een plekje op de parkeerplaats te vinden. Een zwerfhond kwam onmiddellijk op onze auto af, vermoedelijk getriggerd door de geur van hondenbrokjes achter in de kofferbak. Hij liet zich gewillig aaien en keek ons teleurgesteld na toen we hem achterlieten. Rondom het stationsgebouw heerste behoorlijk wat bedrijvigheid; spoorwegarbeiders met roetige gezichten renden af en aan, grote onderdelen werden verplaatst en tientallen opgetogen reizigers stonden te dringen voor de drie wagons. De aanblik van de grimmige oude wagons op het overwoekerde terrein en het gesis van ontsnappend stoom voerden de spanning nog een beetje op. We kregen een plekje toegewezen in de voorste wagon, pal achter de hout- en voorraadwagon en de ongeduldig ronkende locomotief en zo waren we verzekerd van een intense beleving van geuren en geluiden. De aanleg van een van de tunnels, begin jaren '30 Voor de komst van het spoor werden de boomstammen over het water vervoerd Een houtzagerij in Viseu in lang vervlogen tijden Tot diep in het ongerepte woud De smalspoorlijn CFF Vișeu de Sus is in 1933 aangelegd door de Habsburgers, die destijds in het Noordwestelijke deel van Roemenië regeerden. De 63 kilometer lange spoorlijn doorkruist de Vaser vallei en voert over bruggen en door tunnels langs de rivier de Vaser, tot aan Izvorul Bolui, aan de andere kant van het dal. De dicht beboste vallei is gelegen in het Karpatengebergte en is - op de bosbouw na - ongerept; men vindt er geen wegen of dorpen, maar slechts beren, wolven en wilde natuur. De spoorlijn was een zeer welkome aanwinst voor de bosbouw, sinds begin 1800 de voornaamste bron van inkomsten in het gebied. Met de komst van een stoomtrein konden namelijk zowel de houthakkers als de boomstammen sneller en efficïenter worden vervoerd. Tot dan toe werden de omgehakte stammen op enorme vlotten over het water vervoerd en de houthakkers moesten dagelijks vele kilometers lopend afleggen om bij hun werkterrein diep in het woud te komen. De spoorlijn wordt nog altijd intensief gebruikt voor de bosbouw en sinds het jaar 2000 worden de stoomtreinen daarnaast van het voorjaar tot aan de winter ingezet om toeristen mee te laten delen in de ongekende schoonheid van het Karpatengebergte. De aanleg van een van de bruggen op het traject Viseu - Izvorul Bolui Een van de eerste locomotieven De komst van een spoorlijn maakte ook passagiersvervoer mogelijk Zoveel jaren spoorwegervaring... De spoorlijn die ons zou meenemen op de 21 kilometer lange rit naar station Paltin, wordt officieel CFF Vișeu de Sus genoemd. CFF staat voor Căile Ferate Forestiere, wat zoveel betekent als houthakkers- of bosspoorlijn. In de omgeving is de lijn echter beter bekend als de 'Mocăniţa' ('smalspoor') en het is de enige bosspoorlijn in Europa waarop nog (dagelijks!) met stoomtreinen wordt gewerkt. Weliswaar rijden en minder treinen dan vroeger, maar van de drie locs die nu nog rijden, doet de oudste (de 'Mariuta') al ruim 100 jaar dienst. Het was dan ook niet zo gek dat we vol vertrouwen ons lot volledig in de ongetwijfeld kundige handen van de machinist en zijn handlangers legden. We werden weliswaar niet voortgetrokken door de Mariuta, maar ook de Cozia-1 oogde als een loc die vaker met dit bijltje had gehakt, en het donkere woud met gemak zou kunnen bedwingen. Terwijl hij luid puffend en grommend op gang kwam, als om dit te bewijzen, maakten we het ons gemakkelijk en verheugden ons erop de Roemeense bossen te gaan verkennen. Al snel raakten we in een geanimeerd gesprek met een vloeiend Engels sprekende Roemeen uit Boekarest. Samen met zijn Indiase vrouw en hun twee kinderen maakte hij een rondreis, om ze de mooiste en meest bijzondere plekken van zijn geboorteland te laten zien. Hij vertelde honderduit over het leven in Boekarest, de drukte, de betonnen hoogbouw, het racisme waaraan zijn vrouw en kinderen regelmatig werden blootgesteld, hun kleine appartement en over de tijd van de Koude Oorlog, die hij heel bewust had meegemaakt. Ondertussen genoten we van de schitterende natuur om ons heen, de rommelige nederzettinkjes langs de rivier, koeien die langs het spoor graasden en de houthakkers die we hier en daar aan het werk zagen. Met enige regelmaat stak ik mijn hoofd uit het raam, om me ervan te verzekeren dat we niet al teveel zouden gaan stijgen, maar omdat we de rivier volgden, was dat niet het geval. ...en dan tóch gebeurt het onverwachte Net toen ik echt begon te ontspannen, omdat de rit minder eng leek dan ik had gedacht, wees mijn reisgenoot me met een bezorgde blik op de wanden van de wagon. Een flink aantal van de bouten en schroeven waarmee de wagon bijeen werd gehouden, was angstwekkend ver losgetrild en bij nadere inspectie bleek dit ook aan de buitenkant van de wagon het geval te zijn. Enige bezorgdheid begon zich van mij meester te maken. Nog maar net een kwartiertje op weg en met vele kilometers te gaan, vonden we afleiding in het gesprek met de Roemeen. Tot het mis ging. Vanuit het niets werden we opgeschrikt door een oorverdovend metalen gepiep, geknars en gekraak en een geluid alsof er iets knapte. Voor we goed en wel beseften waar het geluid vandaan kwam, begon onze rijdende wagon te wankelen, te horten en te stoten en tot onze schrik voelden we hoe hij kort werd opgetild, om daarna met een paar harde bonzen en een doffe plof scheef tot stilstand te komen. De paniek was compleet. Iedere passagier was opgesprongen, sommigen gilden en anderen klemden zich angstig aan de leuningen van de houten bankjes vast, alsof hun laatste uur had geslagen. Trillend op mijn benen, nam ik de stap naar het raam en zag geschokt hoe in de verte de locomotief doorreed, zonder ons! Het duurde even voor we goed en wel beseften dat onze wagon niet langer op de 76 centimeter smalle rails stond: we waren ontspoord. Kerels van ijzer en staal De eerste paar minuten na het ongeval waren chaotisch en rumoerig; natuurlijk wilde iedereen weten wat er aan de hand was, hoe lang de stop zou duren en of we nog wel verder zouden gaan. Passagiers die probeerden uit de wagon te komen, werden resoluut tegengehouden door een leger werkmannen, die uit het niets uit de bossen was opgedoken. Op onze vragen kwam geen antwoord en er zat niets anders op dan lijdzaam af te wachten wat er zou gaan gebeuren. Het gevoel van veiligheid was bij de meesten van ons verdwenen en ook voor mij hoefde de rit niet meer zo nodig. Koortsachtig bedachten we een manier om tóch uit de wagon te komen (misschien aan de andere kant, waar geen mannen stonden?), zodat we het stuk over het spoor terug konden lopen naar Viseu. Het zou hooguit drie kwartier lopen zijn, dachten we, en we hadden het er graag voor over, maar de wagons bleven afgesloten aan beide zijden. Met onze hoofden uit de ramen gestoken volgden we iedere beweging van de werkmannen, die uit alle macht aan onze wagon begonnen te duwen en te trekken, natuurlijk zonder resultaat. Er werd van alles heen en weer geschreeuwd in het Roemeens en we konden er met de beste wil van de wereld niets uit opmaken, behalve dat er ook onder hen onrust heerste. De één verdween onder de wagon, twee anderen poogden met hun schep de boel weer op de rails te krijgen en weer anderen keken hoofdschuddend toe. Nog steeds was ons niet duidelijk wat er nu precies was gebeurd, maar toen de locomotief al fluitend terug kwam rijden en zich weer aankoppelde, voelden we ons een stukje beter. Na een half uur van rumoer, wachten en onzekerheid, kwam er een groepje smoezelige mannen met grote puntige metalen staken langs het spoor opdoemen. Even speelde de gedachte aan een in scene gezette overval door mijn hoofd, maar dat bleek onnodig: de mannen ontpopten zich tot ware helden. Alsof het afgesproken werk was, staken ze gelijktijdig hun metalen gerei onder de wagon en met vereende krachten wipten ze hem vakkundig terug op het spoor. Na wat kameraadschappelijk handen schudden namen de machinist en zijn collega's hun plaatsen weer in, schalde de stoomfluit als om te bedanken en de Mocăniţa kwam langzaam weer op gang. Metaalmoeheid Het duurde even eer het vertrouwen in de trein en de spoorlijn terug was. Bij iedere oneffenheid op het spoor klemden we ons vast aan de banken, uit angst dat het weer fout zou gaan en met name de smalle spoorbruggen over de rivier waren het eerste half uur geen pretje. Naarmate de rit ons dieper de bossen in voerde en het uitzicht adembenemender werd, verdween dit gevoel echter en konden we optimaal van de treinreis genieten. Soms, wanneer we al tijden geen mens, dier of hutje meer hadden gezien, passeerden we ineens een klein stationnetje midden in het woud, een picknickend koppel of een paar honden die uit het niets verschenen en naar de trein blaften. Zonder verdere incidenten bereikten we - een klein uur later dan gepland - station Paltin, een open plek in het bos waar we een uurtje konden doorbrengen voor we aan de terugrit begonnen. We zochten steentjes in de rivier, genoten van het ter plekke gebarbecuede vlees en zochten op aanwijzing van de Roemeen uit Boekarest naar bosaardbeitjes, die volgens hem naar 'manna', de gepofte rijstsnoepjes van vroeger smaakten. De paar kleine aardbeitjes die we vonden waren erg zoet en deden er inderdaad aan denken. Terwijl de passagiers zich vermaakten, bekommerde de machinist zich om zijn locomotief alsof het zijn kind was. Alle onderdelen werden opnieuw gesmeerd, water werd weggespoeld en nieuw water opgezogen uit de rivier en hier en daar werd een onderdeel nog wat opgepoetst. Een busje met het onderstel van een treinwagon kwam over de rails aanrijden en leverde een onderdeel af, dat naast het oude in het grind werd gelegd. Pas toen begrepen we wat de oorzaak was geweest van het ontsporen: het koppelstuk tussen onze wagon en de voorraadwagon was tijdens het rijden gescheurd en dat had ons van de rails 'geduwd'. Opgewacht en opgelucht De terugreis verliep vlot en dat was maar goed ook, want de temperatuur tussen de bergen was zo tegen de avond behoorlijk gedaald. Jassen of vesten hadden we niet bij ons en we waren dan ook blij toen we weer vaste bodem voelden op de parkeerplaats in Vișeu de Sus. De hond die ons die ochtend had begroet, had het stationsterrein niet verlaten en kwam ons kwispelend tegemoet lopen. We voorzagen hem van een maaltje van brokken en vers water en vierden met hem dat we heelhuids uit de Roemeense bossen waren teruggekeerd. De gedachte hem mee naar 'huis' te nemen zetten we snel van ons af toen zich nog twee hongerige zwerfhonden met een even lief koppie aandienden... Volgende keer meer! Tot schrijfs! Sandy Andere blogs over Oost-Europa en Roemenië die ik schreef vind je hier
