Yoors
Premium
De Waarheid, niets anders dan de Waarheid
De coronacrisis roept het beste en het slechtste in ons wakker, te hopen valt dat we er gemiddeld genomen op zullen reageren zoals de Londenaren tijdens de zwaarste uren van de bombardementen op hun stad: cool, calm, collected, en met humor niet te vergeten.
De coronaparadox.
Mark Rutte liet zich altijd prima vergelijken met een ballonvaarder die steeds meer liberale principes afwierp om maar hogerop te komen. En daar zo lang mogelijk te blijven, in die zuurstof- en ideeënarme luchtlaag. Vorige maand verschoof de metafoor naar het kinderlijke, toen hij zich liet fotograferen met gele sneakers aan en zich bij de EU-top over de meerjarenbegroting zo obstinaat gedroeg dat een ongewoon geïrriteerde Merkel hem ‘kinderlijk gedrag’ verweet. Psychiater Frank Koerselman zei in deze krant dat hij in de premier geen vaderfiguur kon zien, zomin als in andere bewindslieden. Iedereen wil hip en jong doen, zei hij, en zit op de hurken om maar niet op een volwassene te lijken.
Een maand later en een coronacrisis verder is het beeld gekanteld. Ook al herhaalde Rutte in zijn toespraak tot de natie vooral het RIVM-protocol, het beeld bleef bestaan dat we naar een staatsman hadden gekeken die vastberaden de koers uitzette. Binnen een maand van Pietje Bell naar Thorbecke, zoals alleen een man zonder eigenschappen dat kan. Hij besloot zijn toespraak met de oproep om verbinding met elkaar te zoeken over meningsverschillen en tegenstellingen heen.
Van die meningsverschillen leek eerlijk gezegd al niet veel meer over, het gepolariseerde gekanker is aardig verstomd nu het over leven en dood gaat, de echte dingen. De diepste tegenstellingen brengt de crisis daarentegen scherper aan het licht. We zien in eigen land hoeveel mensen er van voedselbanken afhankelijk zijn en dat in Engeland, nu de scholen zijn gesloten, miljoenen kinderen hun enige dagelijkse maaltijd dreigden te missen. De derde wereld bevindt zich niet aan de rand, maar in het hart van de eerste. In de VS blijken talloos veel werknemers zo goed als rechteloos: aan de onderkant van de arbeidsmarkt werken veel zieken noodgedwongen door omdat ze niet verzekerd zijn tegen ziekteverzuim. Als ze geen uren maken, worden ze in acute armoede gestort. Dit jaagt de zieken in de armen van de gezonden, en vergroot het aantal besmettingen.
Maar zelfs sociale ongelijkheid valt weg tegen het enige onderscheid dat er op dit moment nog toe doet: dat tussen gezonden en zieken, tussen besmetten en onbesmetten. In oude verhalen wordt ons geleerd dat een zieke koning zijn koninkrijk onmiddellijk zou inruilen tegen een goede gezondheid – een diepe waarheid.
Wat we wezenlijk delen nu, is angst. Iedereen heeft iets te verliezen, zichzelf, familieleden, geliefden, nog afgezien van de materiële verliezen. Met niets dan verlies in het verschiet, lijken we opeens toch meer op elkaar dan we misschien dachten.
De oproep tot saamhorigheid van premier en koning brengt ons bij de coronaparadox: saamhorigheid op afstand. Hoe moet dat, hoe werkt zoiets?
Saamhorigheid is altijd al een complex sociaal vraagstuk, maar nu we een gezondheidsrisico vormen voor elkaar nog meer. Anderhalve meter moeten we bij elkaar vandaan blijven, alsof de ideologische afstand van de afgelopen jaren, aangewakkerd door populisme en digitale technologie, nu ook ons lichaam heeft bereikt. Alsof de mentale afstand, met andere woorden, een fysieke dimensie heeft gekregen. Maar het tegenovergestelde lijkt het geval: als de voortekenen niet bedriegen brengt de afstand ons juist dichter bij elkaar. Er wordt wat geruzied bij het hamsteren, sommigen beginnen te schelden als de afstand van anderhalve meter afstand niet wordt geëerbiedigd, er zijn oplichters en cybercriminelen actief, maar de berichten over eendracht en samenwerking zijn veruit in de meerderheid. We musiceren voor elkaar en applaudisseren voor het zorgpersoneel. Ontelbaar de particuliere initiatieven voor verlichting en bijstand. Deze week presenteerde de coalitie ruimhartige financiële maatregelen en met de aanstelling van een PvdA-minister voor Medische Zorg zijn partijbelangen tot nader order opgeschort. De coronacrisis roept het beste en het slechtste in ons wakker, te hopen valt dat we er gemiddeld genomen op zullen reageren zoals de Londenaren tijdens de zwaarste uren van de bombardementen op hun stad: cool, calm, collected, en met humor niet te vergeten.
Tommy Wieringa schrijft elke week een column op deze plaats.
Een maand later en een coronacrisis verder is het beeld gekanteld. Ook al herhaalde Rutte in zijn toespraak tot de natie vooral het RIVM-protocol, het beeld bleef bestaan dat we naar een staatsman hadden gekeken die vastberaden de koers uitzette. Binnen een maand van Pietje Bell naar Thorbecke, zoals alleen een man zonder eigenschappen dat kan. Hij besloot zijn toespraak met de oproep om verbinding met elkaar te zoeken over meningsverschillen en tegenstellingen heen.
Van die meningsverschillen leek eerlijk gezegd al niet veel meer over, het gepolariseerde gekanker is aardig verstomd nu het over leven en dood gaat, de echte dingen. De diepste tegenstellingen brengt de crisis daarentegen scherper aan het licht. We zien in eigen land hoeveel mensen er van voedselbanken afhankelijk zijn en dat in Engeland, nu de scholen zijn gesloten, miljoenen kinderen hun enige dagelijkse maaltijd dreigden te missen. De derde wereld bevindt zich niet aan de rand, maar in het hart van de eerste. In de VS blijken talloos veel werknemers zo goed als rechteloos: aan de onderkant van de arbeidsmarkt werken veel zieken noodgedwongen door omdat ze niet verzekerd zijn tegen ziekteverzuim. Als ze geen uren maken, worden ze in acute armoede gestort. Dit jaagt de zieken in de armen van de gezonden, en vergroot het aantal besmettingen.
Maar zelfs sociale ongelijkheid valt weg tegen het enige onderscheid dat er op dit moment nog toe doet: dat tussen gezonden en zieken, tussen besmetten en onbesmetten. In oude verhalen wordt ons geleerd dat een zieke koning zijn koninkrijk onmiddellijk zou inruilen tegen een goede gezondheid – een diepe waarheid.
Wat we wezenlijk delen nu, is angst. Iedereen heeft iets te verliezen, zichzelf, familieleden, geliefden, nog afgezien van de materiële verliezen. Met niets dan verlies in het verschiet, lijken we opeens toch meer op elkaar dan we misschien dachten.
De oproep tot saamhorigheid van premier en koning brengt ons bij de coronaparadox: saamhorigheid op afstand. Hoe moet dat, hoe werkt zoiets?
Saamhorigheid is altijd al een complex sociaal vraagstuk, maar nu we een gezondheidsrisico vormen voor elkaar nog meer. Anderhalve meter moeten we bij elkaar vandaan blijven, alsof de ideologische afstand van de afgelopen jaren, aangewakkerd door populisme en digitale technologie, nu ook ons lichaam heeft bereikt. Alsof de mentale afstand, met andere woorden, een fysieke dimensie heeft gekregen. Maar het tegenovergestelde lijkt het geval: als de voortekenen niet bedriegen brengt de afstand ons juist dichter bij elkaar. Er wordt wat geruzied bij het hamsteren, sommigen beginnen te schelden als de afstand van anderhalve meter afstand niet wordt geëerbiedigd, er zijn oplichters en cybercriminelen actief, maar de berichten over eendracht en samenwerking zijn veruit in de meerderheid. We musiceren voor elkaar en applaudisseren voor het zorgpersoneel. Ontelbaar de particuliere initiatieven voor verlichting en bijstand. Deze week presenteerde de coalitie ruimhartige financiële maatregelen en met de aanstelling van een PvdA-minister voor Medische Zorg zijn partijbelangen tot nader order opgeschort. De coronacrisis roept het beste en het slechtste in ons wakker, te hopen valt dat we er gemiddeld genomen op zullen reageren zoals de Londenaren tijdens de zwaarste uren van de bombardementen op hun stad: cool, calm, collected, en met humor niet te vergeten.
Tommy Wieringa schrijft elke week een column op deze plaats.
1
- Report this post
