Moestuinieren kent vele functies en vreugden. Zo is het fijn te zaaien en te oogsten, het proces "groei" van nabij gade te slaan. Het doet deugd te weten wat we eten, van tuin tot bord, gezond en kwaliteit, voedzaam, fris en kleurig. Om nog maar te zwijgen van het delen met vrienden en familie, de interactie en boeiende gesprekken met andere tuiniers en last but, not least, de bijdrage die we direct of indirect leveren aan de biodiversiteit. Kortom, het houden en onderhouden van een moestuin vraagt dan wel tijd, maar hij levert voldoening, genot. en groenten natuurlijk, wat had je anders gedacht.
Sommige moestuiniers houden nauwgezet een logboek bij, maar de meerderheid doet dit denk ik niet. Alvast ik toch niet. En toch, toch kunnen we een redelijk betrouwbare schatting maken. Door het combineren van verscheidene onderzoeken, inclusief mijn eigen tuinbevraging, valt er wel iets te zeggen over wat er zou gebeuren als alle Vlamingen aan het moestuinieren zouden slaan. Denk je dat we theoretisch gezien onszelf zouden kunnen voeden? Bezitten we samen genoeg tuin om dit daadwerkelijk voor elkaar te krijgen. Een relevante vraag in tijden van klimaatverandering, toegenomen aandacht voor voedselveiligheid, korte keten en eerlijke prijzen.
Ik ga een poging wagen niet te veel in detail te gaan, maar voor de geïnteresseerden, hetgeen hier volgt is gebaseerd op onderzoeken door Ovam in 2006 en 2012, door VMM in 2017, een doctoraalstudie van Valerie Dewaelheyns in 2015 en mijn eigen tuinbevraging van begin dit jaar.
Het zit zo, al onze Vlaamse tuinen samen zijn goed voor 8,2% (of 1,100 km²) van de oppervlakte van Vlaanderen. Uit een bevraging bij 1,118 tuiniers blijkt dat 37% een moestuin heeft en 51% fruitbomen of bessenstruiken bezit. Er werd ook gevraagd naar de oppervlakte van de moestuin , gazon enz... Geëxtrapoleerd voor Vlaanderen beslaan alle privé groentetuinen (dus exclusief moestuincomplexen) een oppervlakte van 86 km². Uit een input - output studie van 2007 blijkt dat 1,3 ton aan groenten werd geproduceerd per hectare groentetuin, 2,6 ton aardappelen, en 216 kg fruit per hectare tuin. Daar komt nog eens 83 kg noten per hectare tuin bij. Waarschijnlijk ligt, als je het al weet, jouw opbrengst hoger of lager, maar het gaat hier natuurlijk over geregistreerde gemiddelden. Om het eenvoudig te houden, ga ik niet in op het detail, dat er echter wel is, voor enkele klassen groenten zoals tomaten, ajuinen, bonen etc...
En nu de andere kant van de zaak. Er is namelijk geschat dat er ongeveer 350m² moestuin nodig is om de noden van een gezin van 4 personen te voeden. Het gaat hier natuurlijk over groenten, niet over vlees en andere voeding. Voor de bevolking van Vlaanderen zou dit neerkomen op een totaal benodigde oppervlakte van 525km² (of 52,500 hectare) groentetuin. Gegeven de naar schatting 86 km² groentetuin momenteel, zouden we, indien er dus nog 439 km² (of 39%) van de totale tuinoppervlakte wordt omgevormd tot moestuin, uiteindelijk onszelf in Vlaanderen kunnen voeden met al onze moestuinen samen. Interessante conclusie niet?
Maar ja, wat moet dan plaats maken voor moestuin? De oppervlakte aan verharding in onze tuinen valt natuurlijk moeilijk om te vormen tot moestuin. Onze bloemperken bij voorkeur ook niet. Dus, je raad het al, inderdaad, ons gazon. Stel je even de winst aan biodiversiteit voor als we gazon omvormen tot moestuin. En het is het meest eenvoudige deel van de tuin dat om te vormen valt. Kijk maar eens naar één van mijn vorige berichten op deze blog (https://groennegenduust.com/2019/01/06/van-grasveld-tot-florerende-moestuin-in-1-jaar/)
Ik weet natuurlijk ook wel dat het niet wenselijk is dat alle gazon verdwijnt. Wat met onze kinderen? Die moeten toch ook kunnen spelen. Wat met onze picknicks, met het zalig zonnen in het gras? Maar laten we gewoon eens de oefening doen. Gewoon om te bekijken of het mogelijk is, theoretisch gezien dan toch. Naar schatting is het gazon in onze tuinen goed voor een totaal van 435 km², of 88,000 voetbalvelden om het eens in perspectief te zetten. Dus als we die totale oppervlakte zouden omvormen tot moestuin komen we dus op 521 km² ( 86 + 435) privémoestuin in Vlaanderen en dat is 4 km² tekort om ons allen te voeden met ons groot gezamenlijk moestuincomplex uit onze tuinen. Dus het antwoord op deze theoretische vraag is duidelijk : Ja, al onze Vlaamse tuinen samen zouden volstaan om ons Vlamingen te voorzien in onze jaarlijkse groentebehoeften.
Deze oefening is op zich natuurlijk theoretisch, maar het zegt zeker toch wel wat. En het omvormen van een deel van het gazon tot moestuin of een meer biodiverse invulling is geen utopie. Zo blijkt dat bijvoorbeeld de deelnemers aan de tuinbevraging, die de meer geïnformeerde en betrokken tuinier vertegenwoordigt, al een beduidend kleiner deel aan gazon in de tuin hebben dan het gemiddelde en dat meer van de tuinen een moestuin bevatten. Tevens blijkt uit de tuinbevraging dat het aandeel gazon omgekeerd evenredig is met de frequentie van gevolgde cursussen, workshops, lezingen etc... over tuinieren. Dus, hoe meer geïnformeerd de tuinier, hoe bewuster de keuze wordt voor minder gazon. Wil je ook hier meer over lezen, hier een link naar de voorlopige resultaten (https://groennegenduust.com/de-grote-tuinbevraging/#Samenstelling)
Meet je zelf de opbrengst van je moestuin? Heb je reacties op deze post? Aarzel alvast niet om hieronder te reageren. Hoe meer we van elkaar leren, hoe beter.
